Theo số liệu thống kê của Cục Xuất Nhập cảnh Nhật Bản vào thời điểm cuối tháng 6 năm 2020, có hơn 420,000 người Việt Nam đang sinh sống, làm việc và học tập tại Nhật, chiếm 14.6% trong tổng số người quốc tịch nước ngoài tại Nhật, đứng thứ 3 sau Trung Quốc và Hàn Quốc. Chiếm phần lớn trong số người Việt Nam hiện đang ở Nhật là số lượng người lao động ngắn hạn, thực tập sinh, người có trình độ cao, trong khi đó số người đang có tư cách lưu trú “Có vợ/chồng là người Nhật” chiếm một con số khá khiêm tốn là 4,758 người.

http://www.moj.go.jp/isa/content/930006222.pdf

Theo một khảo sát nhỏ do Ban biên tập Kokoro thực hiện gần đây đối với 14 cặp kết hôn vợ Việt chồng Nhật, chúng tôi có thể thấy được một số khó khăn cũng như thuận lợi của việc kết hôn Việt – Nhật như sau.

Những khó khăn trước khi kết hôn

Có khá nhiều khó khăn trước khi kết hôn với người Nhật, đặc biệt nếu cặp đôi ở mỗi người một nước trước khi kết hôn. Có thể kể ra như sau:

• ✔ Cha mẹ phản đối
• ✔ Phải lựa chọn khi phải xa Việt Nam sang sống ở nơi lạ
• ✔ Phải lựa chọn bỏ công việc đang làm
• ✔ Thủ tục hành chính (kết hôn, xuất cảnh) phức tạp

Trong những khó khăn kể trên thì có tới 50% bạn trả lời cho biết việc phải rời xa Việt Nam là điều khó khăn nhất cho các bạn quyết định kết hôn với người Nhật. Việc này cho thấy việc phải rời quê hương tới nơi sống mới lạ luôn là điều khiến nhiều người lo lắng và cân nhắc khi quyết định kết hôn với người Nhật. Chúng ta có thể thấy rõ hơn khi những người trả lời nêu ra những khó khăn sau khi kết hôn như trong phần 2 dưới đây.

Những khó khăn sau khi kết hôn:

• • 1. ✔ Ít bạn bè
    2. ✔ Ngôn ngữ bất đồng
    3. ✔ Cách suy nghĩ khác nhau
    4. ✔ Phong tục, tập quán, ẩm thực khác nhau
    5. ✔ Cách nuôi dạy con khác nhau

Trong những khó khăn nêu ra thì số người lựa chọn “ít bạn bè” là nhiều nhất. Xã hội Nhật là một xã hội nơi người dân chưa quen giao tiếp với những người nước ngoài là hàng xóm của họ. Chính vì thế, chuyện làm quen, kết bạn, chơi thân được với người Nhật rất khó khăn, làm cho các dâu rể quốc tế cảm thấy “ít bạn bè” là một trong những thứ khó khăn trên con đường hòa nhập sau kết hôn. Có thể nói phong tục tập quán khác biệt, hay ngôn ngữ bất đồng cũng là những điều khó khăn nguyên nhân dẫn tới việc “ít có bạn bè”.

Những thuận lợi trong kết hôn với người Nhật

Tuy có những khó khăn nhưng cuộc sống ở Nhật cũng có rất nhiều thứ thuận lợi, giúp các dâu/ rể người Việt ở lại và gắn bó lâu dài với đất nước hoa anh đào. Trong một cuộc khảo sát khác với khoảng 100 các gia đình kết hôn Nhật Việt thì có đến hơn một nửa những người trả lời cho biết họ cảm thấy rất thích “môi trường sống tốt” và “ẩm thực Nhật Bản” (thực phẩm chất lượng an toàn); kế đến là phong cách sống tôn trọng quyền tự do cá nhân, không sợ người khác để ý. Có thể đây là 1 trong những động lực để họ có thêm quyết tâm đi đến kết hôn với người Nhật chăng?

Vậy để giải quyết những khó khăn để có cuộc sống sau kết hôn tốt hơn, các bạn đã có những giải pháp gì? Đa phần nêu ra giải pháp như sau.

• • • ✔ Đi học thêm tiếng Nhật
    • ✔ Kết bạn với người Nhật để hiểu hơn phong tục tập quán
    • ✔ Kết bạn với người Việt Nam cùng hoàn cảnh
    • ✔ Tự tìm hiểu thông tin qua mạng, sách vở
    • ✔ Tham gia vào các hội hoặc các hoạt động địa phương
    • ✔ Giao tiếp nhiều hơn với chồng/ vợ, thẳng thắn chia sẻ các khúc mắc

Theo như những gì tôi quan sát được với các cặp vợ chồng Nhật-Việt, vấn đề lớn nhất có lẽ là do không thông thạo tiếng Nhật. Không biết tiếng, bạn sẽ rất khó có thể giao tiếp tốt để người khác hiểu và bày tỏ quan điểm về suy nghĩ của mình. Giải pháp cho vấn đề chưa thông hiểu ngôn ngữ hoặc phong tục tập quán, có lẽ không còn cách nào khác hơn là cố gắng trau dồi học tập tiếng Nhật để có thể xem kênh tin tức tiếng Nhật hàng ngày hoặc giao tiếp nhiều hơn với bạn bè, hàng xóm người Nhật để nâng cao vốn từ và hiểu biết về xã hội Nhật. 

Gần đây mạng xã hội phát triển, đã có thêm rất nhiều các trang web chuyên về thông tin Nhật Bản bằng tiếng Việt cho cộng đồng và các hội nhóm của những người đồng cảnh trên mạng xã hội SNS nên cũng phần nào giải quyết được những khó khăn trong cuộc sống ở Nhật. Mong các bạn cùng tích cực tận dụng những thông tin này.

Bí kíp của riêng tôi để có mối quan hệ tốt với gia đình chồng

Trong mỗi gia đình người Nhật, nhìn chung bố mẹ thường tôn trọng con cái và không hay xen vào đời sống riêng của gia đình con cái.

Bản thân tôi ngay từ khi về làm dâu, tôi đã tâm sự với bố mẹ chồng rằng mặc dù sống ở Nhật cũng khá lâu và cố gắng tìm hiểu phong tục tập quán nhưng nhiều cái thật sự tôi không biết hết được, nếu có gì thì ông bà nên nói thẳng để tôi chuẩn bị hoặc cho tôi biết khi tôi không nên làm gì đó. Vì thế, sau này mỗi dịp lễ tết gì mẹ chồng tôi luôn nhắc nhở hoặc giúp tôi mua bán những thứ cần thiết. Ví dụ như ngày 5/5 là ngày của bé trai thì phải tắm bồn có lá Shobu để mang lại sức khỏe và điềm lành, tháng 8 ăn cá chình nướng để vượt qua cái nắng nóng mệt mỏi… 

Khi con tôi còn nhỏ, do công việc thường xuyên phải xa nhà, bố mẹ chồng tôi luôn hỗ trợ trong nhiều việc. Ví dụ như đưa đón con tôi đi nhà trẻ chẳng hạn. 

Sau cùng, tôi xin tóm lược vài bí kíp để có thể tạo được mối quan hệ hòa hợp với gia đình Nhật như sau:

• • • ✔ Thái độ chân thành. Coi bố mẹ chồng/vợ như bố mẹ mình
    • ✔ Nói rõ những gì bạn không biết, chưa hiểu
    • ✔ Luôn đặt mình vào vị trí của đối phương để lý giải những hành động của họ
    • ✔ Luôn chủ động xin lỗi trước nếu cảm thấy có gì không ổn
    • ✔ Lịch sự, đúng giờ và không to tiếng
    • ✔ Chú ý ăn mặc đúng hoàn cảnh
    • ✔ Không khoe khoang hay tự phụ
    • ✔ Rõ ràng về tiền bạc

Chúng tôi hy vọng bài viết phần nào giúp được các cặp vợ chồng Nhật-Việt hiểu rõ nhau hơn và tạo dựng cuộc sống hạnh phúc lâu bền. 

※　Sau cùng chúng tôi xin giới thiệu “Một số bài viết có liên quan” tới cuộc sống gia đình ở Nhật. Mời các bạn cùng tham khảo.

Nguyễn Việt Hà