Chúng tôi sẽ giới thiệu với các bạn đã sang Nhật những sự kiện lớn diễn ra trong 1 năm. Nhật Bản là đất nước có 4 mùa và có rất nhiều sự kiện liên quan đến các mùa. Sau khi đọc xong bài viết này, các bạn sẽ hiểu hơn về ý nghĩa của các sự kiện theo mùa cũng như những văn hóa quan trọng trong đời sống của Nhật Bản.

Sự kiện của mùa xuân

Nhắc tới nét thi vị của mùa xuân Nhật Bản là phải nhắc tới hoa anh đào (sakura). Do ảnh hưởng của hiện tượng trái đất nóng lên, thời gian hoa anh đào nở rộ đang dần dần sớm lên nhưng đây là mùa mà nhiều người dân Nhật Bản cầu mong cho một sự khởi đầu mới trong không khí tươi sáng do hoa anh đào và ánh nắng, sự ấm áp của mùa xuân đem lại. Vào tháng 4, các công ty, trường học bắt đầu một năm làm việc, học tập mới. Chúng tôi sẽ giới thiệu với các bạn những sự kiện của mùa xuân Nhật Bản.

Ngày 3 tháng 3: Lễ hội búp bê Nhật Bản (Hina matsuri)

Lễ hội búp bê Nhật Bản là ngày lễ cầu mong cho các bé gái hạnh phúc, lớn lên khỏe mạnh v.v. Vào dịp này, nhiều nhà trang trí các con búp bê có tên là “hina”, ăn sushi chirashi, bỏng gạo và cùng đón lễ hội với gia đình.

Ngày 14 tháng 3: Valentine trắng

Đây là ngày các chàng trai nhận được socola trong ngày Valentine đáp lễ cho các cô gái. Nếu đáp lễ bằng đồ ngọt thì mỗi loại có ý nghĩa như sau: “kẹo” – “tôi thích bạn”, “bánh cookies” – “chúng ta là bạn nhé”, “marshmallow hoặc kẹo dẻo” – “tôi không thích bạn”, còn những loại bánh kẹo khác thì không được biết đến. Trong số những chàng trai đã nhận được quà tặng từ người yêu, bạn gái mà mình thích vào ngày Valentine thì cũng có một số trường hợp được bạn gái kì vọng về một món quà đáp lễ có giá trị. Món quà đáp lễ có thể không phải là đồ ngọt.

Tháng 3: Lễ tốt nghiệp

Tháng 3 là mùa các trường học tốt nghiệp. Thời gian thi đầu vào thường nằm trong khoảng tháng 1 ~ tháng 3, có nhiều lễ tốt nghiệp được tổ chức vào giữa tháng 3, sau khi lễ nhập học kết thúc.

Hạ tuần tháng 3 ~ Thượng tuần tháng 4: Hanami

Hanami là việc ngắm hoa anh đào. Thời gian hoa nở ở mỗi địa phương có sự khác nhau nhưng vào tầm này, những bông hoa bung nở trên khắp Nhật Bản. Có người vừa đi vừa ngắm hoa, có người trải bạt dưới gốc cây hoa anh đào, ăn cơm đã chuẩn bị sẵn, uống rượu, tận hưởng cùng bạn bè.

Ngày 1 tháng 4: Cá tháng tư

Đây là ngày bạn có thể nói dối. Gia đình và bạn bè thường nói những câu nửa đùa nửa thật với nhau. Cũng có những doanh nghiệp nói đùa thông qua SNS để làm cho khách hàng vui. Ví dụ, đưa thông tin phát hành sản phẩm không có thật, chuyển các kí tự chữ của màn hình game online sang kí tự viết tay để đùa vui trong ngày này.

Ngày 1 tháng 4: Năm tài khóa mới

Các cơ quan hành chính, doanh nghiệp, trường học ở Nhật bắt đầu năm tài khóa mới vào tháng 4. Lễ chào đón nhân viên mới, lễ nhập học được tổ chức vào thượng tuần tháng 4, đối với các em thiếu nhi và học sinh thì một năm học mới lại bắt đầu.

Ngày 29 tháng 4 ~ ngày 5 tháng 5: Golden Week

Thời gian có nhiều ngày nghỉ và nghỉ lễ từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 5 được gọi là Golden Week (GW). Vì có nhiều người đi chơi vào dịp này nên dễ xảy ra tình trạng đông đúc ở trên tàu điện, máy bay; các khách sạn hết chỗ, hết phòng; các đường cao tốc cũng tắc nghẽn. Tiền thuê khách sạn và tiền vé máy bay cũng sẽ tăng lên. Cũng có người tránh đi xa, thay vào đó là tận hưởng các sự kiện ở gần nhà.

※4 ngày lễ: ngày 29 tháng 4 (ngày Chiêu Hòa), ngày 3 tháng 5 (ngày kỉ niệm Hiến pháp), ngày 4 tháng 5 (ngày cây xanh), ngày 5 tháng 5 (ngày thiếu nhi) và thêm thứ 7, chủ nhật tạo nên một kì nghỉ dài. Cũng có nhiều người Việt đang du học hoặc làm thực tập kỹ năng ở nhiều nơi khác nhau thường cùng nhau đi du lịch, đến thăm nhau trong thời gian này.

Ngày 5 tháng 5: Ngày thiếu nhi (ngày lễ)

Lễ hội búp bê ngày 3 tháng 3 là sự kiện dành cho bé gái còn ngày 5 tháng 5 là ngày cầu chúc may mắn cho các bé trai. Người Nhật có phong tụ cầu chúc cho các bé trai lớn lên khỏe mạnh, có sự nghiệp trong tương lai bằng hình ảnh đèn lồng cá chép = hình ảnh = được treo ở nơi có gió thổi qua như ở trong vườn v.v. Tuy nhiên, gần đây số lượng gia đình treo cá chép đang giảm đi, ngược lại, số lượng các địa phương treo cá chép cỡ lớn đang tăng lên.

Nửa đầu tháng 5 (chủ nhật tuần thứ 2 của tháng): Ngày của Mẹ

Ngày của Mẹ là ngày chủ nhật tuần thứ hai của tháng. Đây là ngày mọi người gửi đến mẹ của mình lòng biết ơn thông qua những bông hoa cẩm chướng và những món quà.

Sự kiện của mùa hạ

Mùa hè ở Việt Nam cũng nóng nhưng mùa hè ở Nhật cũng có độ ẩm cao và nhiều ngày oi bức kéo dài. Vào mùa này có kì nghỉ hè nhưng ngắn hơn kì nghỉ hè của các trường ở Việt Nam. Thêm vào đó, kì nghỉ hè của người đi làm kéo dài khoảng 1 tuần, ngắn thì chỉ 4-5 ngày (nghỉ Obon), không giống như kì nghỉ dài của các nước u Mỹ. Trong thời gian khoảng 1 tuần này, nhiều người đi du lịch nước ngoài.

Ngày 1 tháng 6: Ngày đổi trang phục mùa hè

Tại Nhật Bản, ở nhiều địa phương, từ ngày 1 tháng 6, mọi người đồng loạt đổi trang phục sang đồ mùa hè, cho tới ngày đổi trang phục mùa đông (ngày 1 tháng 10) thì sẽ mặc vest mỏng, áo cộc tay v.v. Thêm nữa, để tiết kiệm năng lượng sử dụng cho máy lạnh thì gần đây phong trào “Cool Biz” – mặc đồ mỏng đang lan rộng, với mong muốn dù không mặc áo vest bên ngoài, thắt cà vạt thì cũng không phải là điều thất lễ với đối tác. Thời gian áp dụng Cool Biz được các công ty tự quyết định, có công ty đặt ra thời gian dài hơn thời gian đổi trang phục.

Tháng 6 (chủ nhật tuần thứ 3 của tháng) Ngày của Bố

Đây là ngày biết ơn bố nhưng ở Nhật thì ngày này không có dấu ấn mạnh bằng ngày của Mẹ.

Tháng 6 ~ tháng 7: Mùa mưa (Tsuyu)

Tại Nhật Bản, từ tháng 6 đến tháng 7 thường mưa nhiều. Chịu ảnh hưởng của rãnh áp thấp, trong tiếng Nhật gọi là “tsuyu zensen” nên độ dài của mùa mưa hơi khác nhau theo từng năm. Sau khi ảnh hưởng của rãnh áp thấp yếu đi, mùa mưa kết thúc, Cục khí tượng sẽ thông báo “hết mùa mưa” (tsuyu ake). Vào mùa mưa, hoa cẩm tú cầu (ajisai) = hình ảnh = nở rất đẹp.

Tầm ngày 21 tháng 6: Hạ chí

Đây là ngày có thời gian ban ngày ngắn nhất trong 1 năm. Sau ngày này, thời gian ban ngày ngày càng ít đi và ngắn nhất là vào ngày Đông chí trong tháng 12. Tại Nhật Bản, thời gian ban ngày vào mùa hè và mùa đông có sự khác nhau rõ rệt.

Ngày 7 tháng 7: Thất tịch (Tanabata)

Mọi người viết ước nguyện lên một tờ giấy dài gọi là tanzaku rồi treo lên cây tre để cầu cho điều ước trở thành hiện thực. Các lễ hội liên quan đến Tanabata được tổ chức ở nhiều nơi khác nhau, đặc biệt, lễ hội Tanabata của thành phố Sendai rất nổi tiếng. Do thần thánh ngăn cản, Hikoboshi (Ngưu Lang) và Orihime (Chức Nữ) phải chia xa, một năm chỉ được gặp nhau một lần trên sông Ngân hà vào ngày Tanabata.

Tháng 7 ~ tháng 8: Lễ hội pháo hoa

Các địa phương ở Nhật đều tổ chức lễ hội pháo hoa. Tại các khu tổ chức lễ hội có cả những gian bán đồ ăn. Người Nhật sẽ ra khỏi nhà từ khi trời chưa tối để tìm chỗ, sau khi mặt trời lặn thì ngắm pháo hoa được bắn lên trên bầu trời. Có nhiều cô gái đi ngắm pháo hoa trong trang phục yukata, và đây cũng là nét đặc sắc lớn nhất của mùa hè ở Nhật Bản. Có một số bạn lưu học sinh, thực tập sinh kỹ năng người Việt thuê yukata hoặc mua yukata rẻ để tận hưởng mùa hè Nhật Bản.

Trung tuần tháng 8: Nghỉ Obon

Obon là dịp để các gia đình đón người thân đã mất trở về từ thế giới bên kia, diễn ra trong 4 ngày từ 13 đến 16 tháng 8. Vào thời gian này, có nhiều người về quê, đi chơi (giải trí) v.v. Nếu tính thêm “Ngày của Núi” – ngày 11 tháng 8 (ngày lễ) hoặc thứ bảy, chủ nhật trước hoặc sau, thêm cả ngày nghỉ có lương thì cơ hội có kì nghỉ dài trên 5 ngày rất cao nên những ngày này và Golden Week, nghỉ cuối năm cũ đầu năm mới được trở thành “những ngày toàn dân di chuyển” (minzoku daiido). Các phương tiện giao thông hỗn loạn, tiền thuê khách sạn và tiền máy bay cũng tăng lên.

Kì nghỉ hè của các doanh nghiệp Nhật Bản thường là 5 ~ 8 ngày và tập trung vào thời gian obon, nhưng cũng có doanh nghiệp tránh nghỉ vào dịp này và cho nhân viên lấy ngày nghỉ khác. Kì nghỉ hè của học sinh tiểu học và THCS kéo dài khoảng 40 ngày từ cuối tháng 7 đến giữa tháng 8, các trường THPT và đại học cũng nghỉ hè dài. Cũng có những người sử dụng kì nghỉ hè để đi du lịch nước ngoài.

Sự kiện của mùa thu

Sau khi trải qua mùa hè nóng nực, trước khi mùa đông lạnh giá kéo đến, mùa thu là một khoảng thời gian dễ chịu. Đặc biệt là tháng 10, tháng 11 rất dễ chịu nên nhiều trường học tổ chức hội thao, dã ngoại v.v. trong thời gian này.

Tháng 9 ~ giữa tháng 10: Đêm rằm

Mùa thu của Nhật Bản không nóng, không lạnh, bầu trời rất trong nên thích hợp để ngắm trăng, sao. Đêm rằm đều thay đổi hàng năm nhưng vào ngày này mọi người vừa ngắm trăng tròn, vừa cầu mong cho mùa màng bội thu. Các nhà trang trí chè vè (susuki), ăn dango và ngắm trăng.

Ngày 1 tháng 10: Ngày đổi trang phục mùa thu đông

Đây là ngày đổi trang phục mùa thu. Mọi người sẽ đồng loạt đổi từ áo ngắn tay sang áo dài tay, từ vest mỏng sang vest dày.

Ngày 31 tháng 10: Lễ Halloween

Đây là ngày cầu chúc mùa màng cho mùa thu và xua đuổi tà ma, ngày này được du nhập từ Mỹ. Tại Nhật Bản mọi người cũng mặc quần áo hóa trang. Tại các con phố có nhiều người trẻ như khu Shibuya của Tokyo thì mọi người mặc quần áo hóa trang rồi đi đi lại lại. Ngày càng có nhiều sự kiện Halloween được tổ chức tại trường Nhật ngữ, trường chuyên môn dành cho lưu học sinh ở Nhật = hình ảnh.

Ngày 15 tháng 11: Lễ “Bảy – năm – ba” (shichi-go-san)

Đây là ngày lễ cầu chúc cho trẻ con trưởng thành, bé gái 3 và 7 tuổi, bé trai 5 tuổi sẽ mặc haregi (kimono v.v.) rồi đến đền để lễ. Các bé cũng sẽ được chụp ảnh kỉ niệm cùng với gia đình. Tại các đền, sau khi được cầu phúc, các em bé sẽ nhận được kẹo dài có tên là chitose ame.

Tháng 11~12: Ngắm lá đỏ

Mùa thu đến, các cánh rừng, công viên ở Nhật Bản sẽ chuyển sang màu đỏ hoặc vàng. Hiện tượng này gọi là “koyo”. Tai các địa điểm nổi tiếng, nhiều người tập trung đông dúc như đi ngắm hoa vào mùa xuân. Hình ảnh này được chụp ở Arashiyama – Kyoto. Khu vực Hokkaido, Đông Bắc thường có mùa lá đỏ sớm hơn khu vực Tokyo, Osaka, Kyoto.

Sự kiện của mùa đông

Mùa thu ngắn ngủi qua đi, mùa đông dài đằng đẵng đang chờ. Từ tháng 12 đến tháng 3 là mùa lạnh, tại các khu vực Hokkaido, Đông Bắc thì thời gian lạnh kéo dài hơn các vùng khác. Trời nhanh tối, khi kết thúc công việc thì bên ngoài đã tối đen. Mặt khác, những khu phố được trang trí lấp lánh trong giáng sinh hay khung cảnh thành phố nhộn nhịp cuối năm cũ đầu năm mới cũng để lại nhiều ấn tượng mạnh mẽ. Tại các gia đình hay các quán rượu, những nồi lẩu thơm ngon cũng được bày lên bàn nhiều hơn, cũng có nhiều người thích đi du lịch tắm onsen vào cuối tuần.

Ngày 21 hoặc 22 tháng 12: Đông chí

Đây là ngày ngày ngắn nhất trong năm. Từ ngày này trở đi thì thời gian ban ngày sẽ dần dần dài hơn, khoảng thời gian của ngày và đêm sẽ giống như ngày Xuân phân của tháng 3. Vào ngày Đông chí, Nhật Bản có phong tục ăn bí ngô và tắm nước thanh yên (yuzu) để cầu chúc sức khoẻ. Nước thanh yên là nước tắm có quả thanh yên nổi lên trên, quả này giúp cho máu lưu thông tốt.

Ngày 24-25 tháng 12: Ngày Giáng sinh

Ngay từ đầu tháng 12, các loại đèn trang trí bắt đầu xuất hiện trên khắp đường phố Nhật Bản, không khí giáng sinh tràn ngập mọi nẻo đường. Trẻ con ở Nhật Bản bảo rằng vào đêm 24 tháng 12 thì ông già Nô en sẽ đem quà đến đặt ở bên cạnh gối. Và vào ngày 25 thì mọi người sẽ ăn bánh ngọt và thịt gà. Ở Nhật thì cả ngày 24 và 25 đều không phải là ngày lễ, nhưng vào buổi tối thì mọi người thường đi hẹn hò với người yêu hoặc tổ chức các bữa tiệc cùng bạn bè. Đối với các cặp đôi, giáng sinh là sự kiện lớn nhất trong một năm.

Ngày 31 tháng 12: Ngày cuối cùng trong năm (Omisoka)

Ngày cuối cùng của một năm được gọi là “omisoka”. Nhiều người sẽ xem chương trình âm nhạc cuối năm “Kohaku Uta Gassen” của NHK được phát sóng trong khoảng thời gian dài từ buổi chiều. Ngoài ra, vào buổi tối của ngày cuối cùng trong năm, người Nhật thường ăn soba với mong muốn sẽ có thể sống lâu như sợi mì soba. Loại mì soba này được gọi là “toshikoshi soba”. Thêm vào đó, vào 12 giờ đêm (thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới), các ngôi chùa ở khắp nơi sẽ rung chuông. Họ sẽ rung chuông 108 lần. Tiếng chuông này được gọi là “tiếng chuông đêm giao thừa”.

Ngày 1 tháng 1: Mùng 1 Tết (ngày lễ)

Ở Việt Nam, Tết diễn ra trong khoảng từ tháng 1 ~ tháng 2, nhưng ở Nhật Bản thì ngày 1 tháng 1 sẽ là ngày đầu năm mới. Vào mùng 1 Tết có nhiều người đi đến các đền và chùa để cầu nguyện (hatsumoude), nhiều gia đình sẽ ăn món ăn truyền thống = hình ảnh = tên là “osechi ryori”. Một số nhà có bày một loại mochi gọi là kagami mochi ở trong nhà. Xin nói thêm, vào ngày Tết Việt Nam thì ở Nhật không có sự kiện gì diễn ra cả.

Giữa tháng 1 (ngày thứ hai của tuần thứ hai): Lễ trưởng thành (ngày lễ)

Nghi lễ trưởng thành sẽ được tổ chức tại các hội trường của thành phố ở khắp Nhật Bản. Những người tròn 20 tuổi vào năm đó (tính từ tháng 4 năm trước cho đến tháng 3 năm sau đó) sẽ tham gia buổi lễ. Nam giới thường mặc vest, nữ giới thường mặc kimono (furisode), sau buổi nghi lễ thì có các buổi họp lớp. Gần đây, nhiều người sử dụng kimono thuê.

Ngày 3 tháng 2: Ngày Tiết phân

Trước đây ở Nhật Bản, bệnh truyền nhiễm và tai ương được cho là do quỷ gây ra. Để xua tan đi những linh hồn xấu của quỷ, người ta thường rải đậu khô khắp phòng và nói “ma quỷ ra ngoài, phúc lành vào trong”. Hành động này được gọi là “mamemaki”. Ngoài ra, người ta còn cho rằng nếu ăn cơm cuộn thì phúc lành sẽ đến. Loại cơm cuộn này được gọi là “Ehoumaki”. Ở các đền và chùa cũng có tổ chức Lễ Tiết phân.

Ngày 14 tháng 2: Ngày Valentine

Tại Nhật Bản, chịu ảnh hưởng từ chiến dịch của các hãng bánh kẹo, từ những năm 1970 bắt đầu có phong tục nữ giới tặng socola cho nam giới vào ngày lễ Valentine. Những năm gần đây, “giri choco” – socola tặng cho nam giới là bạn bè, đồng nghiệp và cấp trên cũng trở nên phổ biến. Cho dù là socola giá rẻ thì nếu bạn tặng giri choco ở nơi làm việc thì họ cũng sẽ vui mừng.

Các ngày lễ trong một năm

Cuối cùng, chúng tôi sẽ giới thiệu về các ngày lễ của Nhật Bản.