Các bạn có biết “Uber Eats” không? Đây là dịch vụ giao đồ ăn giống như “GrabFood”, khách hàng sẽ đặt đồ ăn của các cửa hàng thông qua internet, sau đó người giao hàng sẽ đến cửa hàng nhận đồ, đem đến cho khách hàng. Hiện nay, ở Nhật đang có 2 ông lớn trong ngành dịch vụ này là “Demaekan” và “Uber Eats”, số người nước ngoài đang ở Nhật trở thành nhân viên giao hàng của Uber Eats cũng đang tăng lên. Thế nhưng, ngày càng có nhiều trường hợp những người không thể trở thành nhân viên giao hàng cố tình lách luật để trở thành nhân viên giao hàng rồi sau đó vướng vào các vụ việc rắc rối hay bị cảnh sát bắt giữ.

Lừa đảo mua bán Account

Mùa hè năm 2020, Dũng (tên giả) – khi đó đang làm thực tập sinh kỹ năng ở tỉnh Kanagawa và bạn làm cùng đã bỏ trốn khỏi công ty. Dũng đã đến chỗ bạn của mình là Chiến (tên giả) (bạn cùng cơ quan phái cử ở Việt Nam), Chiến đã bỏ trốn trước đó, hai người sống cùng nhau ở một căn hộ ở Tokyo. Đây là căn hộ mà du học sinh người Việt đang thuê, sau đó nhận tiền của thực tập sinh bỏ trốn để cho họ ở.

Dũng và bạn mình đã có suy nghĩ muốn trở thành nhân viên giao hàng của Uber Eats – việc mà Chiến đang làm. Để làm được việc này, cần phải đăng ký với công ty Uber Eats và phải lập Account (tài khoản) để trở thành nhân viên giao hàng. Bằng tài khoản này, nhân viên sẽ đăng nhập vào trang dành riêng cho nhân viên và có thể nhận việc. Để đăng ký được thì lại cần phải đưa ra được thẻ lưu trú. Tuy nhiên, thực tập sinh kỹ năng không thể làm việc nào khác ngoài việc ở nơi tiếp nhận mình nên họ không thể dùng thẻ lưu trú của mình để đăng ký làm nhân viên giao hàng.

Vì vậy, trong cộng đồng người Việt ở Nhật có tổ chức giao dịch mua bán tài khoản nhân viên giao hàng. Thông qua Chiến, Dũng và bạn đã gặp 2 người Việt tự xưng là “du học sinh”, mỗi người trả 10 vạn yên để mua lại tài khoản của họ. Tại lúc đó, khi thử đăng nhập vào tài khoản để kiểm tra thì đúng là có thể vào được trang dành riêng cho nhân viên.

Thế nhưng, ngày hôm sau, với mục đích đi làm việc thật, Dũng cố gắng đăng nhập vào trang dành cho nhân viên thì lại không thể đăng nhập được. Tài khoản đó đã bị xóa. Không chỉ có Dũng, tài khoản của bạn Dũng và Chiến cũng bị xóa, họ không thể liên lạc được với những “du học sinh” kia nữa.

Dũng trở thành nạn nhân của việc lừa đảo bán tài khoản và bị lừa tiền. Bằng cách nào đó, Dũng đã tìm được “du học sinh” kia và lấy được một phần tiền đã bị lừa, nhưng sau đó “du học sinh” đó lại biến mất nên Dũng không thể lấy lại số tiền còn lại.

Bị cảnh sát bắt giữ

Tháng 1 năm 2021, cảnh sát tỉnh Osaka đã đưa một người đàn ông Việt Nam đang sống ở thành phố Osaka đến Viện kiểm sát vì người này cố tình làm thủ tục đăng ký trở thành nhân giao hàng của Uber Eats bằng ảnh thẻ lưu trú của người khác. Tháng 10 năm 2020, người đàn ông này trong lúc đang làm việc cho Uber Eats thì bị cảnh sát hỏi thăm, anh ta chỉ có thẻ lưu trú đã hết hạn lưu trú nên bị tình nghi là vi phạm Luật tị nạn nhập cư (over stay – ở lại trái phép) và bị bắt giữ.

Người đàn ông này sau đó bị khép vào tội vi phạm Luật tị nạn nhập cư và bị kết án 2 năm tù giam, 3 năm tù treo. Khi làm nhân viên giao hàng anh ấy đã kiếm được khoảng 15 vạn yên 1 tháng nhưng cuối cùng cũng bị cưỡng chế về nước.

Người đàn ông này cũng từng là thực tập sinh kỹ năng, anh ấy bỏ trốn khỏi nơi thực tập năm 2019 rồi sống cuộc sống lao động bất hợp pháp. Thế nhưng, do ảnh hưởng của COVID-19, việc tìm việc làm thêm trở nên khó khăn nên anh ấy đã đăng ký làm nhân viên giao hàng của Uber Eats bằng thẻ lưu trú của người khác.

Tổng kết

Trang cung cấp ứng dụng xác nhận thông tin trên thẻ lưu trú của Cục xuất nhập cảnh

Từ cuối năm 2020, Uber Eats đã thay đổi cách đăng ký trở thành nhân viên giao hàng (cách có được tài khoản), sau khi tiếp nhận đăng ký online, những người muốn trở thành nhân viên giao hàng sẽ được phỏng vấn trực tiếp và làm thủ tục tại Tokyo, Osaka, sau đó các tỉnh khác cũng bắt đầu thực hiện cách thức này.

Ngoài ra, để làm thêm bất hợp pháp, những kẻ xấu đã buôn bán thẻ lưu trú giả trên Facebook v.v. Thế nhưng, gần đây, nếu nhập thông tin của thẻ lưu trú vào ứng dụng miễn phí của Cục xuất nhập cảnh, bạn có thể xác nhận được thẻ lưu trú đó có phải là thẻ thật hay không. Vì vậy, số nơi có thể làm việc với thẻ lưu trú giả cũng rất hạn chế.

Như các bạn đã thấy, dù bỏ trốn, ở lại trái phép, lao động bất hợp pháp thì việc kiếm tiền càng ngày càng trở nên khó khăn. Các bạn thực tập sinh kỹ năng và các bạn du học sinh hãy ① cố gắng đến Nhật bằng số tiền vay nợ ít ② trước khi lao động bất hợp pháp hay bỏ trốn, để giải quyết tình hình khó khăn của mình, hãy nhờ cậy các tổ chức tư vấn và hỗ trợ nhé!

Những nơi tư vấn chính

Hội hỗ trợ cộng sinh Việt Nhật

Chúng tôi sẽ giới thiệu một số nơi tư vấn khi bạn rơi vào tình trạng khó khăn.

Hiệp hội thực tập kỹ năng quốc tế (OTIT)

Nếu bạn gặp khó khăn trong quá trình thực tập kỹ năng mà nghiệp đoàn (công ty tiếp nhận) hay công ty bạn đang làm không giải quyết một cách thỏa đáng, việc đầu tiên bạn nên làm là liên lạc với Hiệp hội thực tập kỹ năng quốc tế (OTIT) để xin tư vấn. Bạn có thể gửi nội dung xin tư vấn bằng tiếng Việt thông qua trang chủ của Hiệp hội. Hiệp hội cũng có hỗ trợ qua điện thoại (0120-250-168) (miễn phí).

Nếu bạn có thể đến trực tiếp văn phòng của Hiệp hội (OTIT) thì cũng rất tốt. Khi đó, bạn nên phô tô thẻ lưu trú của mình ở cửa hàng tiện lợi, viết sẵn ra giấy những khó khăn của mình rồi mang đến Hiệp hội. Khi tới nơi, bạn có thể đưa giấy đó cho họ, quá trình giải thích cũng sẽ thuận lợi hơn. Nếu cần, bạn cũng có thể nhờ OTIT hỗ trợ người phiên dịch.

Cục kiểm tra tiêu chuẩn lao động

Dù bạn là thực tập sinh kỹ năng hay lưu học sinh, hãy xin tư vấn từ Cục kiểm tra tiêu chuẩn lao động trên toàn Nhật Bản về các vấn đề như không được trả tiền làm thêm giờ v.v. Bạn có thể xin tư vấn bằng tiếng Việt nên hãy viết tên của Cục kiểm tra tiêu chuẩn lao động, tiêu đề đơn xin tư vấn là “申告書”, tên của bạn, ngày viết, ký tên ở cuối đơn rồi mang đến cục kiểm tra tiêu chuẩn lao động.

　Cục kiểm tra tiêu chuẩn lao động trên toàn Nhật Bản

Các tổ chức phi chính phủ đã có nhiều thành tích

Nếu bạn đã trao đổi với những cơ quan trực thuộc nhà nước như OTIT hay Cục kiểm tra tiêu chuẩn lao động mà vẫn chưa giải quyết được vấn đề hoặc không thể tự mình xin tư vấn thì bạn cũng có thể nhờ tới sự hỗ trợ của các tổ chức phi chính phủ. Bạn có thể nhận được sự hỗ trợ từ các tổ chức hỗ trợ phi chính phủ dưới đây.

　Hỗ trợ thực tập sinh người nước ngoài (外国人実習生支援 – Facebook)

= Các vấn đề về lao động của thực tập sinh kỹ năng, vấn đề tuyển dụng, vấn đề trong đời sống, các vấn đề liên quan đến tư cách lưu trú.

　Hội hỗ trợ cộng sinh Việt Nhật

= Các vấn đề liên quan đến lao động, tuyển dụng, đời sống, việc làm, tư cách lưu trú của toàn bộ người Việt như lưu học sinh, thực tập sinh kỹ năng v.v.

Liên đoàn lao động Gifu Chi nhánh người nước ngoài số 2

= Ông 甄凱 (Kenkai) trưởng chi nhánh: 090・8496・9668 (tiếng Nhật)
= Các vấn đề liên quan đến việc lao động, tuyển dụng, tư cách lưu trú của toàn bộ lao động người nước ngoài như thực tập sinh kỹ năng, nhân viên chính thức tại các công ty, nhân viên kí hợp đồng ngắn hạn. v.v.

Các đoàn thể và hội nhóm người Việt hoạt động sôi nổi

　Hội người Việt Nam tại Nhật Bản (VAIJ)

= Hotline về đời sống, y tế, sức khỏe: 050-6874-8385

　Hội người Việt tại Sendai (SenTVA)

　Hội người Việt tại Ibaraki