“Ứng tuyển”, “Hội chợ việc làm”, “Ngày hội việc làm của công ty”, “Đơn ứng tuyển”, “Sơ yếu lý lịch”, “Thi viết”, “Phỏng vấn”, “Thư hẹn tuyển dụng”. Trong bài viết lần này, chúng tôi sẽ giải thích tổng thể quá trình tìm việc của du học sinh. Ngoài ra, còn có cả những gợi ý về cách viết đơn ứng tuyển, bài “Giới thiệu bản thân” và “Lý do ứng tuyển”, những thứ quyết định bạn có được vào vòng phỏng vấn hay không. Có nhiều bạn du học sinh bắt đầu hoạt động tìm việc khá muộn nên hãy chú ý nắm rõ được toàn bộ quy trình và bắt đầu chuẩn bị từ sớm nhé.

1. Lịch trình tổng thể của hoạt động tìm việc

Bắt đầu từ năm thứ 3 đại học

Lịch trình tìm việc của những người dự kiến tốt nghiệp năm 2022

Nếu là bạn là sinh viên đại học, hãy nghĩ rằng hoạt động tìm việc làm (shukatsu) ở Nhật Bản bắt đầu từ đầu năm thứ 3 trở đi. Điều quan trọng nhất trong hoạt động tìm việc làm là tìm kiếm công việc khiến mình có động lực để làm. Năm thứ 3 đại học là khoảng thời gian để suy nghĩ và nghiên cứu xem với kinh nghiệm, kiến thức và giá trị quan của mình thì làm việc trong ngành nào sẽ phát huy được tốt, và từ đó xem xét nên nhắm tới công ty và loại công việc nào.

Ngoài ra, từ năm thứ 3 trở đi, hãy tích cực đi thực tập. Ở phần sau chúng tôi sẽ giới thiệu chi tiết hơn về việc thực tập, nhưng trải nghiệm nhiều chỗ làm và các loại công việc phong phú thì bạn sẽ nắm rõ hơn cách lựa chọn công việc, đồng thời có thể phân tích sâu hơn sở trường cũng như các vấn đề còn tồn tại của bản thân. Đến cuối năm học, các hội chợ việc làm và ngày hội việc làm của công ty sẽ được tổ chức. Đó là lúc bạn chính thức bước vào quá trình tìm việc làm.

Năm thứ 4 đại học: Nộp đơn ứng tuyển → Dự thi → Phỏng vấn

Khi đã lên năm thứ 4 thì vẫn nên tiếp tục tham gia các hội chợ việc làm. Hầu hết các đợt phỏng vấn diễn ra vào khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 6. Tuy nhiên, vẫn có các đợt thực tập và phỏng vấn muộn hơn. Dù mãi vẫn chưa nhận được thư hẹn tuyển dụng thì các bạn cũng đừng bỏ cuộc nhé.

Hoạt động tìm việc tốn bao nhiêu thời gian?

Hoạt động tìm việc rất tốn thời gian.

・Phân tích bản thân, tìm kiếm công ty: Chúng tôi khuyến nghị nên dành nhiều thời gian để phân tích bản thân và tìm kiếm công ty. Tuy nhiên, ngay cả khi bạn định làm việc này trong thời gian ngắn đi nữa thì vẫn sẽ mất khoảng 2, 3 tháng cho việc tìm kiếm công ty.
・Khi đã chính thức được tuyển dụng thì bạn sẽ phải bắt tay vào việc chuyển đổi tư cách lưu trú. Tuy nhiên, thủ tục chuyển đổi tư cách lưu trú thông thường mất khoảng 3 tháng nên cần xin chuyển tư cách lưu trú từ tháng 12 của năm thứ 4 đại học.

2. Phân tích bản thân (hiểu chính mình)

Khi tìm việc, hãy tìm công việc khiến bạn có động lực để làm, hãy tìm nơi làm việc có thể phát huy được năng lực và thế mạnh của mình. Ở Nhật, nếu cứ liên tục chuyển việc sau thời gian quá ngắn thì các lựa chọn khi tìm công việc mới sẽ bị thu hẹp lại. Lý do là bên tuyển dụng sẽ lo lắng “không biết liệu người này sau khi vào công ty có làm việc lâu không”. Để có thể duy trì công việc lâu dài, và cũng là để thông qua công việc có được một cuộc sống tràn đầy cảm hứng thì cần chú trọng tìm ra công việc và chỗ làm phù hợp với bản thân.

Để làm được điều này, bước đầu tiên là phải phân tích bản thân. Nếu chưa phân tích được bản thân thì bạn sẽ không thể biết loại công việc nào sẽ phù hợp với mình. Hãy vừa xem lại kinh nghiệm của mình (quá trình đi học, các hoạt động xã hội và công việc làm thêm baito v.v.) vừa xem các điểm dưới đây rồi phân tích bản thân:

・Giá trị quan của bạn
・Điều mà bạn quan tâm
・Năng lực của bản thân (mạnh ở điểm nào, có những khả năng gì)

3. Nghiên cứu công việc và công ty (hiểu đối phương)

Khi đã xác định được giá trị quan, điều quan tâm và năng lực của mình thì bạn hãy tìm kiếm công việc và nơi làm việc phù hợp với những điều đó. Để làm được điều này, phải biết được nội dung công việc và biết về công ty. Làm thế nào để tìm hiểu được nội dung công việc và công ty nhỉ?

“Tại sao bạn muốn làm việc ở công ty chúng tôi?”

Dưới đây là các câu hỏi hay gặp trong các buổi phỏng vấn tuyển dụng:

✔︎ “Tại sao bạn lại muốn làm việc tại công ty chúng tôi?”
✔︎ “Tại sao bạn lại muốn làm công việc này?”
✔︎ “Bạn có thể cống hiến gì cho công ty chúng tôi?”

Khi chưa phân tích được bản thân và công ty thì bạn sẽ không thể trả lời chính xác được các câu hỏi trên. Ngược lại, nếu đã phân tích được rõ bản thân và công ty rồi mới ứng tuyển thì khả năng cao là công ty này phù hợp với bạn. Như thế, bạn sẽ trả lời đúng được các câu hỏi này.

Nghiên cứu công ty và công việc

Để tìm được công việc và công ty mà bạn muốn làm thì hãy thu thập thông tin theo các góc độ khác nhau và phân tích nhé:

Nghiên cứu về ngành nghề

Hãy tìm hiểu thật nhiều về ngành nghề mà bạn quan tâm. Hãy tìm hiểu xem ngành nghề này cung cấp thứ gì, cho đối tượng nào, và trong ngành này, mình có thể làm được công việc gì. Ở bước này, sinh viên thường có xu hướng chỉ xem xét các ngành cung ứng sản phẩm hoặc dịch vụ cho người tiêu dùng B to C (Business to Consumer), nhưng hãy tìm hiểu thêm cả các ngành cung ứng sản phẩm và dịch vụ cho doanh nghiệp B to B (Business to Business) nữa nhé.

Nghiên cứu công ty, nghiên cứu loại công việc

Một câu hỏi hay gặp trong đơn ứng tuyển hay trong khi phỏng vấn là: “Trong nhiều công ty cùng ngành, tại sao bạn lại muốn làm việc tại công ty chúng tôi?”. Để trả lời được câu hỏi này một cách thuyết phục, bạn hãy tìm hiểu thật kỹ lĩnh vực hoạt động, điểm mạnh, văn hoá của công ty cũng như những điểm khác biệt so với các công ty khác. Dĩ nhiên, bạn phải biết ở công ty này có những loại hình công việc nào. Dưới đây là các phương pháp để tìm hiểu điều này.

✔︎　Thu thập thông tin trên internet
✔︎　Hỏi thăm sempai (tốt nhất là gặp trực tiếp và hỏi chuyện)
✔︎　Tham gia ngày hội việc làm của công ty
✔︎　Thực tập tại chính công ty đó hoặc công ty khác cùng ngành

Chuyên ngành trong trường đại học và công việc khi đi làm

Chuyên ngành học ở trường và loại công việc ở nơi ứng tuyển

Trường hợp là du học sinh, nếu nội dung chuyên ngành học ở trường và loại công việc của bạn không phù hợp với nhau thì có khả năng bạn sẽ không xin được tư cách lưu trú Kỹ thuật・Tri thức nhân văn・Nghiệp vụ quốc tế. Hãy lưu ý vì phải xin tư cách lưu trú nên sẽ có loại công việc bạn được làm và loại công việc không được làm.

Chuyên ngành khi đi học và nghề nghiệp khi đi làm

Kỹ năng đặc định

Chắc hẳn là có nhiều bạn du học sinh đã quyết định sẽ làm việc vài năm ở Nhật Bản. Hiện nay, số du học sinh hướng đến tư cách lưu trú “Kỹ năng đặc định” cũng đang gia tăng. Nếu bạn đỗ được kì thi Năng lực tiếng Nhật (JLPT) trình độ từ N4 trở lên, đỗ kì thi kiểm tra kỹ năng tương ứng với ngành nghề mà bạn muốn làm và ký được hợp đồng lao động với công ty thì coi như bạn đã thoả mãn các điều kiện để lấy được tư cách lưu trú Kỹ năng đặc định.

Cẩm nang về Kỹ năng đặc định
 

4. Thực tập

Thuận lợi cho việc phân tích bản thân, có ích cho nghiên cứu công việc

Theo khảo sát của công ty lớn về nhân sự Mynavi, có khoảng 80% sinh viên đại học tốt nghiệp năm 2020 từng đi thực tập. Số lượng công ty thực tập bình quân đầu người là 3,6 công ty. Văn phòng hỗ trợ phát triển sự nghiệp (trung tâm hỗ trợ việc làm, phòng hỗ trợ tìm kiếm việc làm) của trường đại học hoặc trường chuyên môn thường giới thiệu các công việc thực tập.

Đi thực tập là một việc quan trọng cả đối với quá trình phân tích bản thân và nghiên cứu sâu về công việc. Bạn có thể trải nghiệm cả những công việc khác với công việc baito. Khi được thực tế làm thử công việc, bạn sẽ biết được rất nhiều điều, ví dụ như công việc đó có phù hợp với bản thân hay không, bản thân mình có sở trường gì và còn tồn tại vấn đề nào, loại công việc nào phù hợp với bản thân, khi tìm kiếm công ty cần phải chú ý những điểm gì v.v.

✔︎　Hiểu được cụ thể nội dung công việc
✔︎　Hiểu được sở trường và vấn đề còn tồn tại của bản thân
✔︎　Hiểu rằng công việc này đòi hỏi những kiến thức, năng lực, kĩ năng nào
✔︎　Trở thành kinh nghiệm có thể dùng để PR bản thân trong đơn ứng tuyển và khi phỏng vấn
✔︎　Có thể nhận được nhiều lời khuyên phong phú
✔︎　Nâng cao khả năng nhìn nhận, đánh giá công ty

Hình thức thực tập để tuyển dụng và thực tập để trải nghiệm

Số lượng công ty tổ chức nhận nhân viên thực tập vì khó khăn trong việc tuyển người đang gia tăng. Chỉ thông qua phỏng vấn thì nhiều khi không đánh giá đúng được về một con người, vì vậy, để phòng ngừa việc tuyển người không phù hợp, các công ty tiếp nhận nhân viên thực tập để tuyển được sinh viên thực sự có triển vọng (hình thức thực tập để tuyển dụng). Mặt khác, cũng có các công ty không có dự định tuyển người nhưng vẫn nhận nhân viên thực tập để tạo điều kiện cho sinh viên được trải nghiệm công việc (hình thức thực tập để trải nghiệm).

Kinh nghiệm thực tế của sempai du học sinh nhận được thông báo tuyển dụng sau 2 tháng thực tập

Đặc điểm của thực tập ở Nhật Bản

・ Có nhiều cơ hội để thực tập ngắn ngày. Có cả kiểu thực tập chỉ trong 1 ngày
・ Sinh viên không phải trả tiền mà ngược lại, có thể còn nhận được thù lao. Trong trường hợp đó, cũng giống như làm baito, mỗi tuần chỉ được làm không quá 28 giờ.

5. Sơ yếu lý lịch và đơn ứng tuyển

Sự khác nhau giữa sơ yếu lý lịch và đơn ứng tuyển

Sơ yếu lý lịch là tài liệu cho thấy các dữ liệu và quá trình học hành, làm việc của bản thân. Vì vậy, các thông tin ghi trong sơ yếu lý lịch như họ tên, ngày sinh, quá trình học v.v. sẽ được sử dụng làm dữ liệu nhân viên. Ngoài ra, vì sơ yếu lý lịch là văn bản hành chính nên nếu có gian lận trong khi viết sơ yếu lý lịch thì có thể bị huỷ quyết định tuyển dụng hoặc bị cho thôi việc.

Đơn ứng tuyển là tài liệu rất quan trọng để xem xét tuyển dụng. Rất nhiều công ty đặt ra yêu cầu trong đơn ứng tuyển để nắm được các thông tin phục vụ cho việc xét tuyển như lý do ứng tuyển, PR bản thân, những nỗ lực thời sinh viên v.v.

Nội dung trong đơn ứng tuyển và sơ yếu lý lịch có thể trùng nhau

Có cả công ty yêu cầu nộp cả đơn ứng tuyển và sơ yếu lý lịch. Vì đơn ứng tuyển và sơ yếu lý lịch được sử dụng vào các mục đích khác nhau nên nội dung của hai tài liệu này nếu trùng nhau ở một mức độ nhất định cũng không có vấn đề gì.

Trong trường hợp trong đơn ứng tuyển và sơ yếu lý lịch đều có mục PR bản thân và Lý do ứng tuyển thì nên làm thế nào? Đơn ứng tuyển sẽ được dùng chủ yếu cho việc xét tuyển nên trong đó bạn hãy viết chi tiết, còn trong sơ yếu lý lịch thì có thể chỉ cần viết tóm tắt lại nội dung đã viết trong đơn ứng tuyển.

Cũng có công ty chỉ yêu cầu nộp sơ yếu lý lịch mà không cần đơn ứng tuyển. Trong trường hợp này, hãy viết thật chi tiết mục PR bản thân và Lý do ứng tuyển.

Sơ yếu lý lịch viết tay

Trong trường hợp công ty yêu cầu nộp sơ yếu lý lịch viết tay, qua bản sơ yếu lý lịch, công ty có thể nhìn ra được độ chính xác khi viết cũng như thói quen cẩn thận trong công việc. Hãy chú ý không viết sai, viết thiếu. Nếu có chỗ viết nhầm thì hãy cố gắng viết lại từ đầu.

6. Cách viết đơn ứng tuyển

PR bản thân và lý do ứng tuyển

Phần được chú trọng nhất trong cả đơn ứng tuyển lẫn khi phỏng vấn là “PR bản thân” và “Lý do ứng tuyển”.

① PR bản thân

Trong phần PR bản thân, hãy viết vào đó ít nhất từ 2 đến 3 điểm về những điều bạn muốn “khoe” như sở trường và kinh nghiệm của bản thân. Khi viết về sở trường và mục tiêu của mình, hãy trình bày có gắn kết với trải nghiệm hoặc câu chuyện của bản thân trong quá trình ôn thi, hoạt động câu lạc bộ, hoạt động xã hội, công việc baito, thực tập v.v. Ngoài ra, hãy viết cụ thể và dễ hiểu về các trải nghiệm, kinh nghiệm và câu chuyện bản thân.

② Lý do ứng tuyển

Trong mục lý do ứng tuyển, nếu bạn biết cách kết nối lĩnh vực hoạt động của công ty đó với sở trường và kinh nghiệm của mình và viết cụ thể rằng bạn có thể cống hiến được gì cho hoạt động nào của công ty, mình muốn làm loại công việc nào thì sẽ thu hút được sự chú ý của bên tuyển dụng. Cả trong khi phỏng vấn, bạn cũng có thể dựa trên những gì đã viết trong phần “Lý do ứng tuyển” và “PR bản thân” để PR cho mình lần nữa.

Hãy tìm hiểu nội dung hoạt động, điểm mạnh, đặc trưng, văn hoá v.v. của công ty bạn muốn ứng tuyển thông qua trang giới thiệu thông tin công ty hoặc trang web của chính công ty đó. Ngoài ra, không nên chỉ tìm hiểu qua mạng mà hãy tham gia thực tập, hỏi thăm sempai để thu được những thông tin thực tế. Bạn nhất định sẽ tận dụng được kết quả của những nỗ lực đó trong khi viết đơn ứng tuyển và khi tham gia phỏng vấn.

③ Những điểm khác cần lưu ý

・ Nếu bạn chép lại gần như nguyên văn đơn ứng tuyển của người khác thì khi bị hỏi về sở trường và kinh nghiệm trong buổi phỏng vấn, bạn sẽ không thể trả lời được trôi chảy. Hãy tự viết bằng lời lẽ của chính mình.
・ Hãy viết càng cụ thể càng tốt về kinh nghiệm và trải nghiệm của bản thân.

Phần PR quan trọng nhất là tính cách và kinh nghiệm bản thân

Hãy viết cụ thể kinh nghiệm bản thân và những điều đúc rút được từ các kinh nghiệm đó

Trong quá trình tìm việc, nhiều người có xu hướng bị sa đà vào các bí quyết như cách thức thể hiện bản thân v.v. nhưng điều quan trọng nhất vẫn là kinh nghiệm, những gì tích luỹ được và tính cách của bạn. Nếu bạn từng nghiêm túc nỗ lực, cố gắng trong quá trình học, làm baito hay tham gia các hoạt động xã hội thì hãy chú trọng đến các điểm đó và đưa ra trình bày một cách thật tự tin. Ngược lại, những ai chuẩn bị đi du học hoặc có ít trải nghiệm trong quá trình du học thì hãy tích cực học tập, tích luỹ kinh nghiệm và giao lưu vì những việc này đều có ích cho hoạt động tìm việc sau này.

7. Ứng tuyển・Dự thi・Phỏng vấn・Thư tuyển dụng

Đơn ứng tuyển

Khi tìm thấy công ty mà bạn quan tâm, hãy thực hiện thủ tục ứng tuyển thông qua trang web của các công ty nhân sự. Thông thường, một người ứng tuyển vào trung bình từ 20 ~ 30 công ty. Không phải cứ làm thủ tục ứng tuyển là bắt buộc phải đi dự ngày hội việc làm của công ty đó hay phải nộp đơn ứng tuyển, nên hãy cứ ứng tuyển nhiều nơi. Sau khi làm thủ tục ứng tuyển vào công ty trên trang web của công ty nhân sự, có thể bên phía công ty sẽ yêu cầu nộp đơn ứng tuyển. Nếu đó là công ty mà bạn muốn vào làm thì hẵng làm theo yêu cầu.

Đến khoảng tháng 3 thì hầu hết các công ty vẫn chỉ tổ chức các ngày hội việc làm, sau đó mới thực hiện quá trình tuyển dụng. Vì vậy, việc nộp đơn ứng tuyển đa số thực hiện từ tháng 4 trở đi.

Thi viết

Nếu qua được vòng xét duyệt hồ sơ, thông thường bạn sẽ phải vào vòng thi viết. Bài thi thường chia thành 3 dạng khác nhau bao gồm bài thi “ngôn ngữ” kiểm tra từ vựng và khả năng đọc hiểu, bài thi “phi ngôn ngữ” kiểm tra khả năng tính toán v.v. và bài thi tìm hiểu “tính cách, độ phù hợp”. Có công ty còn yêu cầu làm bài thi “tiếng Anh”, “thời sự”, “viết bài văn” v.v.

Phỏng vấn

Sau khi qua phần xét duyệt hồ sơ và thi viết, cuối cùng bạn sẽ vào vòng phỏng vấn. Có các hình thức phỏng vấn như sau:

・ Phỏng vấn cá nhân: Mỗi lần chỉ 1 sinh viên tham gia. Thời gian từ 15 ~ 20 phút.
・ Phỏng vấn nhóm: Phỏng vấn đồng thời 2, 3 người. Cách phỏng vấn này thường được dùng cho phỏng vấn lần đầu.
・ Thảo luận nhóm: Một nhóm người cùng thảo luận về một chủ đề được giao.

“Bạn định làm việc ở Nhật Bản đến bao giờ?”

Nếu bạn là du học sinh, ngoài lý do ứng tuyển và PR bản thân, còn một việc nữa phải chuẩn bị trước khi dự phỏng vấn. Đó là câu trả lời cho câu hỏi “bạn định làm việc ở Nhật Bản đến bao giờ?”. Trong số các du học sinh mà ban biên tập KOKORO từng phỏng vấn, có cả những người trả lời rằng sẵn sàng ở lại hẳn, nhưng số người nghĩ rằng “lúc nào đó sẽ về nước” vẫn nhiều hơn.

Nội dung này không nhất thiết phải viết vào đơn ứng tuyển. Tuy nhiên, nếu là du học sinh người nước ngoài thì khả năng bị hỏi câu này khi phỏng vấn là rất cao. Chắc hẳn bạn sẽ băn khoăn không biết có nên trả lời thành thật kế hoạch bản thân rằng khi nào đó định về nước hay không, và cách phản ứng của từng công ty đối với câu trả lời của bạn cũng rất khác nhau. Tuy nhiên, nếu không suy nghĩ trước đến điểm này, khi đột nhiên bị hỏi trong khi đang phỏng vấn, bạn sẽ khó mà trả lời được một cách hợp lý. Cần chuẩn bị trước việc này.

Thư tuyển dụng

Một khi đã có thư tuyển dụng, nếu không có vấn đề gì đặc biệt thì sau khi tốt nghiệp, bạn sẽ vào làm tại công ty đó. “Thư hứa tuyển dụng” được đưa ra trước khi có thư tuyển dụng chính thức cũng có ý nghĩa gần giống như thư tuyển dụng. Một kết quả khảo sát cho thấy đến cuối tháng 7 của năm thứ 4 đại học, khoảng 80% sinh viên đã nhận được thư hứa tuyển dụng từ ít nhất 1 công ty. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ thường tổ chức tuyển dụng sớm hơn các công ty lớn nên các bạn hãy lưu ý để nhanh chóng nắm bắt thông tin và hành động kịp thời nhé.