©Báo Mainichi Là một nhân viên chính thức làm công việc quản lý nhân viên người nước ngoài tại trụ sở chính của một công ty sản xuất thực phẩm của Nhật trong hơn 5 năm, tôi đã có nhiều cơ hội học hỏi kinh nghiệm quản lý người nước ngoài của các sếp trong công ty, cũng như có nhiều kinh nghiệm trực tiếp quản lý và hướng dẫn các bạn thực tập sinh trong nhà máy. Công ty của tôi có 12 nhà máy trên toàn quốc, mỗi nhà máy hiện tiếp nhận khoảng 100 thực tập sinh chủ yếu là người Việt Nam. Số lượng du học sinh hiện đang làm thêm trong 12 nhà máy là khoảng 2000 người, trong đó du học sinh Việt Nam chiếm 70%. Công việc ở nhà máy của chúng tôi là chế biến các loại món ăn, salad, mỳ Ý, món tráng miệng… để cung cấp cho các cửa hàng tiện lợi. Nhân viên tại nhà máy làm công việc sơ chế như thái rau, thái thịt, luộc thịt, luộc mì, rán thịt, nướng thịt, đóng gói v.v. Lần này với kinh nghiệm của mình và những ý kiến tham khảo từ các quản lý trong công ty, tôi xin được đưa ra những góp ý và ví dụ như dưới đây. Vì đặc thù là làm việc trong công ty sản xuất thực phẩm nên những ví dụ trong công việc tôi đưa ra cũng liên quan đến sản xuất thực phẩm. Với những loại hình công việc khác mong các bạn tự đối chiếu và liên tưởng để rút ra bài học cho chính mình. Những lưu ý đối với thực tập sinh Dưới đây là những vấn đề thường gặp trong công việc đối với thực tập sinh kỹ năng người Việt Nam: ●  Không cần tuân theo chỉ dẫn của công ty, làm việc theo cảm tính -  Khi chế biến thực phẩm trong nhà máy các bạn thường dùng mắt nhìn hoặc phán đoán theo cảm tính chứ không dùng nhiệt độ để đo nhiệt độ bên trong xem thức ăn đã chín chưa hoặc đồ ăn có đạt tiêu chuẩn không gây ra hậu quả là thức ăn bị sống hoặc cháy và bị khách hàng than phiền, khiếu kiện. -  Khi công ty giao cho các bạn luộc thịt với một nồi luộc lớn, các bạn không cho thịt vào luộc với khối lượng và thời gian mà công ty quy định mà cho thịt vào luộc với khối lượng nhiều hơn theo quy định một lần luộc vì nghĩ là nồi luộc thịt to, cho nhiều thịt vào thì sẽ làm nhanh hơn mà không ảnh hưởng gì. Suy nghĩ này hoàn toàn không được chấp nhận trong công ty vì sẽ gây ra việc thịt chín không đều, thịt sống. -  Khi cắt túi nylon đựng nguyên liệu hoặc thực phẩm thì các bạn không cắt bằng một đường mà cắt nhiều lần hoặc chỉ cắt một phần rồi lấy nguyên liệu ra. Điều này cũng bị cấm trong công ty Nhật vì dễ gây ra dị vật, mảnh vụn nylon dễ lẫn vào thực phẩm. ●  Nói chuyện trong khi làm việc -  Trong khi làm việc ở Nhật thì việc nói chuyện riêng, nói tiếng Việt thường bị cấm nhưng các bạn luôn nghĩ chỉ cần tay vẫn làm việc thì vẫn có thể nói chuyện. Nhưng việc nói chuyện riêng có thể sẽ ảnh hưởng tới công việc và gây phiền cho những người cùng làm việc khiến năng suất làm việc giảm. ●  Nhờ bạn khác đi làm thay mình khi muốn nghỉ hoặc đổi vị trí làm việc với bạn -  Nhiều bạn nghĩ điều này hoàn toàn không ảnh hưởng công việc nhưng không phải vậy. Công ty đã giao việc gì cho ai thì đó là trách nhiệm của người đó, nếu xảy ra sai sót thì sẽ truy cứu trách nhiệm. Các bạn tự ý thay đổi công việc hoặc vị trí sẽ làm rối loạn dây chuyền làm việc, ảnh hưởng năng suất, chất lượng lao động. ●  Cần tuân thủ quy định về an toàn lao động, vệ sinh thực phẩm -  Có trường hợp khi thấy thức ăn hoặc nguyên liệu rơi xuống đất thì các bạn nhặt lên và sử dụng nhưng trong công ty Nhật thì khi thức ăn rơi xuống phải ngay lập tức vứt đi. Nếu tay chạm vào rác hoặc chạm xuống đất trong thời gian ngắn vài giây thì các bạn nghĩ là không sao, nhưng cần phải đảm bảo an toàn vệ sinh tuyệt đối nên phải thay găng tay ngay sau khi tay chạm vào rác hoặc chạm xuống đất. ●  Và một điểm cần lưu ý nữa là đừng quên những cảm xúc ban đầu khi mới vào công ty, luôn chào hỏi mọi người một cách to rõ ràng, giữ gìn mối quan hệ thân thiện trong công ty. Những lưu ý đối với du học sinh Du học sinh làm thêm tại xưởng của công ty tôi thường có xu hướng sau: ●  Nếu thấy khó chịu sẵn sàng chuyển việc -  Đặc điểm này cũng giống như thanh niên Nhật Bản nhưng ở du học sinh nước ngoài còn rõ ràng hơn. ●  Đi muộn nhiều và nghỉ việc không xin phép -  Có thể do du học sinh làm nhiều việc cùng lúc nên ý thức tuân thủ quy định có xu hướng thấp hơn so với thực tập sinh. Nhiều trường hợp đi muộn, nghỉ việc, đổi ca mà không xin phép. ●  Hút thuốc trong khi làm việc -  Có trường hợp du học sinh nói “Đi vệ sinh” nhưng lại vào đó để hút thuốc, điều này là bị cấm trong công ty. Các bạn chỉ có thể hút thuốc khi nghỉ giải lao. ●  Ý thức làm việc thấp -  Tinh thần trách nhiệm với công việc của du học sinh thường kém hơn so với thực tập sinh. Các bạn thường có xu hướng “Làm tằng tằng cũng được” chứ không nghĩ “Phải làm việc thật tích cực”. Những ưu điểm của lao động Việt Nam So với những lao động đến từ những nước khác thì người Việt Nam thường được công ty đánh giá cao ở những điểm sau: ●  Tác phong làm việc nhanh nhẹn, khéo léo -  Biết ứng xử nhanh, làm việc khéo léo. ●  Tích cực góp ý -  Luôn đóng góp sáng kiến, ý kiến cải tiến cách làm việc, cải thiện môi trường làm việc với công ty. ●  Tinh thần ham học hỏi, học hỏi nhanh, khả năng học tiếng Nhật nhanh, nói tiếng Nhật giỏi Mong rằng các bạn hiểu được cái nhìn của người khác đối với bản thân mình để cải thiện từng bước thái độ làm việc của bản thân, từ đó sẽ mang lại lợi ích cho chính mình trong tương lai.

     Với tư cách là một nhân viên chính thức làm việc tại trụ sở chính của một công ty sản xuất thực phẩm của Nhật trong hơn 5 năm, tôi đã có nhiều kinh nghiệm trực tiếp quản lý và hướng dẫn các bạn thực tập sinh và du học sinh làm thêm trong nhà máy. Trong số trước, tôi đã nói về những điểm cần lưu ý trong công việc. Lần này tôi muốn nói về một số điểm cần lưu ý trong cuộc sống. Mong các bạn cùng tham khảo để tạo một cuộc sống thoải mái dễ chịu trong thời gian ở Nhật Bản. Cuộc sống tập thể tại phòng ở ●  Phải quản lý tốt đồ cá nhân -  Tự bảo quản đồ đạc cá nhân, bảo quản tiền, ví, giấy tờ cá nhân cẩn thận không chủ quan để bừa bãi dễ bị mất. Nhiều bạn chủ quan bị mất tiền gây ra hiểu lầm trong phòng, gây mất đoàn kết, nghi ngờ lẫn nhau trong phòng. ●  Không tự ý dùng đồ của người khác -  Ví dụ đồ ăn, nước uống trong tủ lạnh, mỹ phẩm, quần áo, trang sức của bạn cũng không được động đến. ●  Không mượn tiền của nhau -  Không được vay, không cho bạn vay tiền để tránh tranh chấp sau này. ●  Không tự ý mời bạn bè vào ký túc xá -  Phòng ký túc xá chỉ dành cho người đã ký hợp đồng nên không được phép cho người khác sống chung. Ngoài ra, tùy theo quy định mà có trường hợp muốn mời ai vào phòng phải được sự đồng ý trước của công ty. ●  Tránh gây ồn -  Có trường hợp mời bạn bè tới hát hò nhảy múa trong phòng gây ồn ào. Hoặc mời bạn bè tới tổ chức mừng sinh nhật, đón bạn mới, chia tay bạn… Những lúc như vậy tiếng ồn ào sẽ ảnh hưởng đến người bên cạnh hoặc người ở phòng dưới. Họ sẽ khiếu nại đến công ty gây ra phiền phức cho công ty. ●  Cần phân loại rác -  Việc phân loại rác, bỏ rác đúng chỗ, đúng ngày quy định là việc quan trọng trong đời sống hàng ngày ở Nhật Bản. Nếu không biết cách phân loại hoặc nhiều loại rác đặc biệt, rác to nếu không biết cách đổ rác thì các bạn nên hỏi công ty hoặc phiên dịch trước khi vứt rác. Khi ra ngoài giao lưu, du lịch ●  Báo cáo với công ty trước khi đi -  Khi có lịch trình đi thì nên báo cáo với công ty. Nói rõ lịch trình, báo cáo nơi đi, thời gian đi, thời gian về, cách thức đi lại, khách sạn v.v. thì công ty sẽ yên tâm. Trường hợp có gì xảy ra thì dễ đối phó hơn. ●  Luôn mang theo giấy tờ tùy thân -  Luôn mang theo thẻ ngoại kiều và các giấy tờ tùy thân cần thiết khác. ●  Tuân thủ quy định an toàn giao thông -  So với Việt Nam thì ở Nhật Bản, luật giao thông được tuân thủ nghiêm ngặt hơn. Người lái xe ô tô, người đi xe máy đều có ý thức tuân thủ luật lệ khi tham gia giao thông vì thế nếu người đi bộ hoặc đi xe đạp không tuân thủ luật, dễ gây ra tình huống bất thường dễ dẫn đến tai nạn giao thông. Những điểm cần lưu ý khác ●  Theo chỗ tôi được biết, có nhiều trường hợp thực tập sinh Việt Nam bị bạn bè dụ dỗ đi lấy cắp đồ ở siêu thị, bỏ trốn (cư trú bất hợp pháp). Lấy cắp đồ là hành động tội phạm và nếu làm các công việc khác ngoài công việc được quy định theo đăng ký với Cục Quản lý Xuất nhập cảnh và Cư trú cũng là hành động bất hợp pháp. Nếu làm vậy thì thực tập sinh sẽ bị mất tư cách cư trú và trở thành người cư trú bất hợp pháp. Trên đây là một số điểm mà trong cuộc sống hàng ngày, mỗi người chúng ta đều nên lưu ý để danh tiếng cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản ngày càng được cải thiện. Là người đi trước, chúng ta hãy có những hành động để làm gương cho các bạn đến sau nhé.

Căng cơ bụng thì trùng cơ mắt. Nhưng điều đó chỉ được vui vẻ chấp nhận ở Việt Nam thôi chứ ở Nhật thì không nhé. Để lộ ngón tay cái khi nhìn thấy xe tang Khoảng hơn 1 năm trước, vào một ngày trời mưa, tôi mang ô đến trường cho con gái rồi nhân tiện cùng con đi bộ về nhà. Tôi đi phía sau, con gái cùng các bạn của cháu tung tăng phía trước. Đột nhiên một cô bé hét toáng lên: “Giấu ngón tay cái đi” khi nhìn thấy một chiếc xe màu đen chuẩn bị đi ngang qua. Cô bé vội vàng giấu cả 2 bàn tay ra sau lưng, những cô bé khác cũng nhanh chóng làm theo. Chỉ có tôi và con gái ngơ ngác không hiểu chuyện gì đang xảy ra. Hỏi ra mới biết, trẻ con Nhật được người lớn dạy phải giấu ngón tay cái khi nhìn thấy xe tang. Người Nhật coi mỗi ngón tay đại diện cho một thành viên trong gia đình và ngón tay cái chính là “ngón tay cha mẹ”. Vậy nên những trẻ em Nhật cảm thấy có trách nhiệm phải bảo vệ cha mẹ khi nhìn thấy xe tang, chiếc xe được coi là điều xui xẻo. Hơn nữa từ xưa, người Nhật cho rằng giấu ngón tay cái đi thì ma quỷ sẽ không thể nhập vào người được hoặc nắm ngón tay cái thì tinh thần được củng cố có thể tự bảo vệ mình. Trải qua năm tháng, việc giấu ngón tay cái đã khiến người ta liên tưởng tới “cha mẹ” và việc giấu ngón tay trở thành phong tục nhằm tránh việc “không được ở bên cha mẹ lúc lâm chung” hoặc “không khiến cha mẹ qua đời sớm”. Tìm hiểu sâu hơn lại càng bất ngờ khi chuyện giấu ngón tay cái đã xuất hiện từ thời xa xưa. Trong truyện dân gian Nhật Bản từng đề cập chuyện trẻ em phải giấu ngón tay cái khi đi bộ vào buổi tối nếu không muốn bị lừa bởi một con cáo hoặc để tránh khỏi những dịch bệnh. Ngày nay, có rất nhiều người Nhật Bản trưởng thành vẫn có thói quen giấu ngón tay cái một cách bản năng khi nhìn thấy xe tang. Có thờ có thiêng, có kiêng có lành mà. Cọng trà trong cốc – điềm báo may mắn Bạn pha một ấm trà ngon, rót ra chén, hít hà và thưởng thức. Đó là một quy trình đầy nghệ thuật, thanh tao, thư giãn. Ly trà thơm, bốc khói, xanh biếc, trong vắt thì còn gì tuyệt vời hơn? Nhưng bỗng dưng trong ly trà của bạn xuất hiện một cọng trà nhỏ từ trong ấm rơi ra, bạn sẽ làm gì? Vớt nó lên và vứt đi chứ làm gì nữa. Ở Việt Nam thì OK, nhưng ở Nhật thì đừng. Nếu bạn nhìn thấy trong chén trà của mình một nhánh trà thì nó được gọi bằng từ Chabashira. Nếu cọng trà đó nổi đứng trong tách trà, người ta nói “Chabashira ga tatsu - cọng trà đứng”. Người Nhật coi nhánh trà có thể đứng trong cốc nước giống như một điềm báo may mắn, mang lại sự thịnh vượng và sức khỏe cho gia đình. Cũng có truyền thuyết cho rằng chuyện này bắt nguồn từ việc ngày xưa có người thương nhân không bán được hết loại trà kém chất lượng nên bịa ra chuyện chabashira để dễ bán hàng. Còn nhớ mấy năm trước, có một đoạn phim quảng cáo trà có liên quan tới chabashira. Đoạn phim quay cảnh 2 vợ chồng già đang uống trà. Người chồng nhìn thấy cốc trà của mình có cọng chabashira, nhân lúc vợ không để ý, ông lặng lẽ chuyển cốc trà đó cho vợ. Cảnh người chồng quan tâm tới vợ trong đoạn phim quảng cáo thể hiện tình cảm vợ chồng thật cảm động. Đừng ngủ sau khi ăn Ở Việt Nam, chuyện căng cơ bụng kéo theo chùng cơ mắt diễn ra hàng ngày. Ngả lưng làm một giấc ngắn sau bữa cơm trưa thì còn gì tuyệt vời hơn. Nhưng ở Nhật, nhiều trẻ con tin rằng chúng sẽ bị biến thành một con bò nếu nằm ngủ ngay sau khi ăn. Người Nhật dùng cách này để dạy trẻ em phép lịch sự. Đây là nét văn hóa được lưu truyền từ khá lâu. Thời xa xưa, người Nhật ngồi bệt xuống sàn gỗ để dùng bữa nên chuyện ngả lưng ngay lập tức sau bữa ăn diễn ra tương đối thường xuyên. Rất nhiều người già coi đây là một hành động lười biếng và bất lịch sự. Vậy nên thế hệ trước mới nghĩ ra chuyện “biến thành bò” để đám trẻ con sợ và không lười biếng thả phịch xuống sàn sau bữa ăn. Thời nay, chuyện ngủ ngay sau khi ăn còn được coi là hành động của những kẻ lười biếng và béo phì. Khá nhiều người nói rằng, hành động ngủ ngay sau khi ăn thuộc đặc quyền của những vận động viên Sumo – những người muốn tăng cân thật nhanh. Người Nhật rất chú trọng đến thể hình nên họ rất sợ việc lên cân. (Thạch Long)

Người viết: THẠCH LONG Ở rất nhiều quốc gia, việc vừa bước đi vừa thưởng thức một chiếc hamburger, bánh mỳ là chuyện bình thường. Nhưng ở Nhật, bạn sẽ bị coi là bất lịch sự nếu làm vậy. Xin đừng vừa đi vừa ăn Trong rất nhiều bộ phim phương tây, bạn dễ dàng bắt gặp hình ảnh một người đàn ông trong bộ suit chỉnh tề, mua chiếc hamburger và vội vàng vừa bước đi vừa “kết liễu” chiếc bánh đó trong một nốt nhạc. Hình ảnh đại diện cho nhịp sống hối hả, công nghiệp, nhìn có vẻ rất “ngầu” đối với nhiều bạn trẻ Việt Nam. Nhưng ở Nhật Bản – một quốc gia cũng có nhịp sống hối hả không kém – thì hành động vừa đi vừa nhai nhồm nhoàm một thứ gì đó sẽ chịu rất nhiều ánh nhìn ái ngại của người địa phương. ©Báo Mainichi      Có rất nhiều người thắc mắc: Tại sao người Nhật lại kỵ chuyện vừa đi vừa ăn? Chúng ta có bị phạt nếu vi phạm hay không? Xin khẳng định là sẽ không ai phạt bạn cả nhưng tuyệt đối nên tránh. Ngay từ khi còn là những đứa trẻ, người Nhật đã được dạy phải tôn trọng thức ăn. Ăn tại bàn, chắp tay nói “Itadakimasu” (có nghĩa là: xin phép ăn) trước khi vào bữa, ăn uống từ tốn, thanh cao. Cùng với thời gian, người Nhật cho rằng thức ăn ăn tại bàn là để thể hiện sự tôn trọng đối với thức ăn và dành cho công sức người đã làm ra các loại nông sản phẩm đó. ©PhotoAC©irumam      Việc vừa đi vừa ăn trông như thể bạn đang hoàn tất bữa ăn của mình một cách tạm bợ - điều đối với người Nhật là thiếu lễ nghịa và bất lịch sự. Ngoài ra vừa đi vừa ăn như thế bạn có thể làm rơi vãi thức ăn ra đường hoặc tiện tay vứt túi bọc xuống đường. Như thế là xả rác còn gì. Ngậm đũa khi ăn Bạn đang ăn cơm thì chợt nhận được một tin nhắn. Thay vì đặt đôi đũa xuống bàn, bạn ngậm đầu đũa để rảnh tay trả lời tin nhắn kia rồi lại tiếp tục bữa ăn. Ở Việt Nam, thật ra trông nó cũng hơi phản cảm nhưng chẳng ai ý kiến gì đâu. Nhưng ở Nhật, xin đừng, một nghìn lần xin đừng.      Hành động này đối với người Nhật là vô cùng bất lịch sự và mất vệ sinh. Hành động ngậm đũa ở Nhật gọi là kuwae bashi. Bạn thấy đấy, người Nhật đã có hẳn một từ để miêu tả cho việc ngậm đũa chứng tỏ họ ghét điều đó lắm. Vậy nên nếu có muốn rảnh tay làm gì đó, hãy đặt đôi đũa của mình xuống cái gác đũa rất cute đi kèm nhé. Chụp ảnh người lạ Ở Việt Nam vài năm gần đây rất thịnh hành trào lưu “xin info gái xinh/trai đẹp”. Đại loại là bạn bắt gặp một cô gái xinh đẹp trên đường, bạn chụp lén cô ấy rồi đăng lên Facebook tìm thêm thông tin.      Đừng làm điều đó ở Nhật nhé. Bạn có thể phải lên đồn công an ngồi uống chè đấy. Người Nhật coi trọng sự riêng tư. Họ có quyền kiện bạn nếu chẳng may xuất hiện trong một tấm ảnh trời ơi đất hỡi nào đó. Ai biết được bạn dùng bức ảnh đó với mục đích gì.      Vậy nên trước khi định chụp một ai đó: Một cosplayer, một cô gái xinh đẹp, một võ sĩ…tốt nhất là hãy xin phép bằng câu “shashin wo totte mo ii desu ka” (Tôi có thể chụp ảnh không). Nếu họ từ chối thì đừng cố đấm ăn xôi nhé. Phiền phức to lắm đấy.