Giữa tình hình dịch bệnh do vi-rút corona chủng mới bùng phát thì gần đây, một loại hình dịch vụ lại đang thu hút được nhiều sự chú ý. Ship đồ ăn đến tận nhà, từ trước đến nay tiếng Nhật vẫn gọi là “demae" hay “takuhai", nhưng thời gian gần đây, do Internet và điện thoại thông minh trở nên phổ biến nên dịch vụ này trở nên dễ sử dụng hơn rất nhiều. Hiện nay, tại Nhật Bản thì dịch vụ “Demae-can" và “Uber Eats" là nổi tiếng nhất. Mặc dù cả hai dịch vụ này có điểm chung là khách hàng có thể lựa chọn thực đơn của rất nhiều cửa hàng khác nhau, nhưng mỗi dịch vụ lại có hệ thống và đặc trưng hoàn toàn khác biệt. Sau đây, tôi xin được giới thiệu với các bạn về những điểm đáng chú ý cũng như cảm nhận thực tế khi sử dụng hai dịch vụ này. Thời gian gần đây, ta rất dễ bắt gặp các nhân viên đưa hàng của Uber Eats Demae-can: “Lão làng” Demae-can chính thức bắt đầu cung cấp dịch vụ ship đồ ăn từ năm 2000. Trước đây, nói đến “demae" thì mọi người sẽ hình dung đó là kiểu kinh doanh dùng tờ rơi và tạp chí để quảng cáo, và nhân viên quán sẽ tự đi giao hàng bằng xe đạp, xe máy hoặc ô tô. Tuy nhiên, Demae-can lại nhận uỷ thác từ các cửa hàng ăn uống, đứng ra làm đầu mối thay mặt các cửa hàng thực hiện việc tiếp nhận, thu thập đơn đặt hàng, giao hàng, giải quyết khiếu nại qua Internet, và xây dựng nên một hệ thống rất mới lạ vào thời điểm đó. Gần đây, ngoài việc hợp tác với các công ty như NTT Docomo hay LINE để mở rộng mạng lưới, công ty còn bắt tay với các toà báo có mạng lưới nhân viên giao báo trên khắp cả nước để tăng số lượng nhân viên giao hàng. Uber Eats: Số lượng đơn hàng, cửa hiệu và nhân viên giao hàng cùng tăng vọt! Uber Eats đã triển khai dịch vụ ở khắp các nước trên thế giới. Đối với thị trường Nhật Bản, năm 2016, công ty bắt đầu cung cấp dịch vụ tại Tokyo. Đặc trưng riêng độc đáo của dịch vụ này là “nhân viên giao hàng chính là người dân”. Các cửa hàng ăn uống sẽ không cần nhân viên giao hàng nữa. Và không chỉ ship các món như sushi hay pizza, Uber Eats có thể giao cho khách rất nhiều thực đơn với các dạng đồ ăn phong phú. Chỉ cần đặt hàng từ ứng dụng điện thoại hoặc máy tính, cửa hàng và shipper sẽ được kết nối với nhau. Đây là cơ chế giúp đưa được đồ ăn đến tay khách hàng với hiệu quả rất cao. Cách làm này cũng giống như các dịch vụ ship đồ ăn đang rất được ưa chuộng tại Việt Nam như các Grab hay Go-Jek. Nhận xét sau khi dùng thử dịch vụ Tôi đã thử dùng hai dịch vụ này để gọi đồ ăn. Mặc dù cùng thao tác trên trang web nên việc tải ứng dụng hay nhập thông tin cho cảm giác tương tự nhau, nhưng tôi cũng đồng thời nhận thấy khá nhiều điểm khác biệt. Điểm mạnh của Demae-can ・Quy mô trên toàn quốc! Quả thực xứng danh là dịch vụ “lão làng", Demae-can cung ứng dịch vụ trên khắp cả nước. Tính đến thời điểm hiện tại, phạm vi giao hàng của Demae-can rộng hơn hẳn so với Uber Eats. ・Tạo cảm giác an tâm Thời gian chờ giao hàng được ghi rõ ràng, và đồ ăn trên thực tế được giao đúng hẹn. ・Chỉ thu thêm phí giao hàng Đôi khi cũng có cửa hiệu miễn luôn cả phí giao hàng. ＊ Trong khi đó, Uber Eats thì thu thêm cả phí giao dịch, phí dịch vụ. ・Có thể thanh toán cả bằng tiền mặt Ví dụ một thực đơn của Demae-can Điểm mạnh của Uber Eats ・Giao hàng nhanh chóng! Có lẽ là nhờ hệ thống ghép quán và người giao hàng đã nêu ở trên chăng? ・Có thể xem được người giao hàng đang đi tới đâu Nhờ tính năng GPS, khách hàng có thể yên tâm vì biết được chính xác shipper đang đi tới đâu. ・Có thể đặt hàng dù chỉ một món Nhiều dịch vụ ship đồ ăn khác thường quy định số tiền đặt hàng hay số suất ăn tối thiểu, nhưng với Uber Eats, bạn có thể đặt duy nhất một món cũng được. ＊ Tuy nhiên, thay vào đó, với các đơn hàng có giá trị dưới 700 Yên, khách sẽ bị thu thêm 150 yên tiền phí giao dịch. ・Người giao hàng rất lịch sự! Đây là một trong những điều khiến tác giả bài viết rất ấn tượng. Trước khi đặt hàng, tôi đã lo lắng vì nghe nói rằng “Mọi người mặc trang phục tự do, cũng chả biết shipper là người như thế nào”, nhưng cuối cùng người giao hàng lại cư xử hết sức đúng mực. → Sau khi nhận hàng xong, tôi mới hiểu lý do. Uber Eats có tính năng “đánh giá người giao hàng” ngay trong ứng dụng. Đây là tính năng nhằm cải thiện tác phong, thái độ của người giao hàng. ・Có thể đặt mua cả bữa ăn trưa tại một quán cà phê nhỏ ở địa phương Đây cũng là một đặc điểm quan trọng của Uber Eats. Trong hoàn cảnh bệnh dịch vi-rút corona như hiện nay, điều này không chỉ mang lại lợi ích cho người mua hàng mà còn là cứu cánh đắc lực cho các quán ăn nữa. ・Có thể thanh toán cả bằng tiền mặt. Uber Eats quả thực có nhiều ưu điểm, nhưng… ・Hơi đắt và có gì đó không hoàn toàn an tâm? Uber Eats quả thực có rất nhiều điểm mạnh, nhưng cảm nhận thành thật của tác giả bài viết là “Hơi đắt thì phải…”. Ngoài phí vận chuyển, người mua còn bị thu thêm phí thủ tục và 10% phí dịch vụ. Hơn nữa, trong trường hợp của tôi thì không có trục trặc gì xảy ra, nhưng tôi có cảm giác rằng nếu phát sinh vấn đề gì đó trong việc đặt hàng, thì dù có gọi điện thoại đến quán cũng khó mà giải quyết được. Vì dịch vụ này còn mới nên tôi hi vọng sẽ có thêm các cải tiến sau này. Một số cửa hàng chấp nhận đặt đồ bằng cả hai dịch vụ Kết luận Ngoài hai dịch vụ đã nêu ở trên, dịch vụ giao hàng của các cửa hàng, quán ăn khác, ví dụ như “McDelivery" của McDonald’s, cũng đang có nhiều cải tiến. Trong hoàn cảnh phải hạn chế ra ngoài như hiện nay, các bạn hãy thử sử dụng dịch vụ ship đồ ăn một cách “tài tình” để được thưởng thức những món ăn thật ngon miệng nhé!

Văn hóa doanh nghiệp cũng như phương thức làm việc của Nhật Bản được thế giới chú ý. Người Việt Nam mới đến làm việc ở Nhật, ban đầu không khỏi có những ngạc nhiên, bỡ ngỡ. Một trong những điểm được công ty Nhật Bản coi trọng là “Việc không tên”. Đó là những việc như thế nào? Ngoài ra, có thật sự là người Nhật “Coi trọng công việc hơn gia đình” hay không? Những “Việc không tên” Tôi có 16 năm làm việc ở Việt Nam và 3 năm gần đây làm lễ tân trong một khách sạn tại Nhật. Ở Việt Nam, ví dụ sếp ra lệnh: Thay cho chú một bình nước mới vào cây lọc nước, tôi sẽ vác bình nước mới, thay thế cái bình rỗng và thế là xong. Tôi nghĩ rằng đa phần các bạn đang đọc bài này cũng đồng ý rằng, sếp nhờ thay bình nước thì thay thôi. Ở Nhật thì khác. Không chỉ thay bình mà người làm việc đó sẽ để ý xem nước có bị tràn ra khay không, còn cốc giấy trong ống đựng hay không. Nếu nước bị lem ra khay, họ sẽ tự động đi tìm một cái khăn để lau sạch. Nếu nhìn thấy cốc giấy gần hết họ sẽ tự cho thêm vào v.v. Tôi gọi đó là những công việc không tên. Ở Nhật Bản, người được coi là “làm được việc” là người biết làm những “việc không tên” như vậy. Việc lau khay, thêm cốc giấy v.v như vậy, trước sau gì cũng có người phải làm để phục vụ khách hàng. Nếu như lúc thay bình mà không nhận ra những việc nhỏ như vậy và làm ngay thì lúc khác sếp cũng sẽ nhận ra và phải cử người khác làm. Hoặc chả may có người khách dùng mà hết cốc và góp ý… thì sếp lại phải xử lý. Thế nên nếu nhân tiện khi thay bình mà làm luôn mấy việc đó thì đỡ được cả sếp lẫn khách. Tôi cho rằng đây chính là một trong những đặc điểm tốt trong văn hóa công sở của Nhật Bản. Vậy tại sao nhiều người Nhật có ý thức như vậy? Lý do là vì do các doanh nghiệp ở Nhật thường huấn luyện nhân viên nói chung là khi làm việc, hãy luôn nghĩ “một việc này có liên quan tới một việc khác ra sao”. Ngoài ra, người Nhật có câu “Nghe một, biết mười”. Nếu việc gì cũng phải nghe chỉ thị từ 1 đến 10 mới làm thì chưa thành “người lớn” được. Chỉ cần nghe một mà học được nhiều, nghe một chỉ thị mà liên hệ được tới các việc khác để tự mình có cách xử lý mới là điều quan trọng. Đây là câu nói phổ biến tại nơi làm việc của Nhật Bản từ rất lâu đời và là một trong những yếu tố quan trọng trong văn hóa doanh nghiệp Nhật Bản hiện nay. Người Nhật coi trọng công việc hơn gia đình? “Hôm nay con em ốm, sếp cho em về sớm 2 tiếng nhé”, “Hôm nay phải đi họp phụ huynh, cho phép em đến muộn nhé”, “Hôm nay đưa mẹ đi khám, em xin nghỉ nhé” v.v Đây là những đoạn hội thoại cực kỳ phổ biến trong các công sở Việt Nam. Cá nhân tôi cũng từng xin nghỉ làm để đưa con đi nhổ răng, vì bác sĩ quen của gia đình chỉ làm trong giờ hành chính. Từ phía các lãnh đạo cơ quan, họ cũng rất vui vẻ chấp thuận và coi việc “đặt gia đình lên trên công việc” là hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên ở Nhật, vì lý do gia đình mà nghỉ việc, đi muộn, về sớm không được coi là chuyện đương nhiên. Người làm công ăn lương ở Nhật thường nghĩ “Nếu thường xuyên đi muộn, về sớm, nghỉ việc v.v thì sẽ ảnh hưởng tới việc thăng tiến”. Trước khi phải nói với công ty thì thường người ta tự mình cố gắng giải quyết việc riêng bằng cách nhờ cha mẹ hoặc bạn bè để không làm ảnh hưởng tới công việc. Thường các công ty ở Nhật không có chuyện nghỉ việc đột xuất. Ngoài ra, cách suy nghĩ “trong thời gian đã quy định thì việc của ai người nấy phải làm” là rất phổ biến. Cho nên nếu không xong việc thì người ta phải làm thêm cho xong mới về. Có người đi làm cả vào ngày nghỉ. Việc làm thêm giờ hoặc làm việc vào ngày nghỉ như vậy có trường hợp không được trả tiền làm thêm, và được gọi là “Service zangyou” , có nghĩa là làm thêm không lương, và đây là vấn đề tồn đọng lâu năm trong các doanh nghiệp Nhật Bản. Ý thức “Coi trọng công việc hơn gia đình” đã ngự trị lâu dài trong các doanh nghiệp Nhật và là động lực cho sức mạnh cạnh tranh của Nhật, nhưng nhiều người chỉ ra rằng cần phải cân bằng trong cách nghĩ này. Trường cấp 1 của con tôi là một ví dụ mà tôi đã trực tiếp chứng kiến: Để chuẩn bị cho lễ tốt nghiệp, các giáo viên trong trường đã tình nguyện ở lại làm việc trong 2 ngày 2 đêm không về nhà. Bạn của con gái tôi có mẹ là một trong những giáo viên đó. Cô bé mới học lớp 6 nhưng đã tự giác về nhà, tự mua thức ăn tại cửa hàng tiện lợi, tự giác vệ sinh cá nhân, tự giác đi ngủ vì bố cô bé cũng làm việc tới khuya mới về nhà. Tuy nhiên, hiện nay, ngày càng nhiều người trẻ có cách suy nghĩ “Coi trọng cuộc sống riêng hơn là thăng tiến hoặc danh vọng” và điều này buộc các doanh nghiệp buộc phải thay đổi văn hóa làm việc. Chính phủ Nhật cũng thực hiện cái gọi là “Cách mạng cách làm việc” nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động. Nhờ đó mà các doanh nghiệp cũng đang dần thay đổi ví dụ như khích lệ người lao động sử dụng ngày nghỉ phép, linh hoạt cho nhân viên nghỉ sớm v.v.

Ở Nhật, đừng thản nhiên đứng ăn uống trong các cửa hàng tiện lợi mà không biết cửa hàng đó có thể ăn uống hay không, không mang ô đã ướt vào siêu thị, trung tâm thương mại và khi cởi trần thì... đừng gọi video các bạn nhé. [THẠCH LONG] Ăn uống trong cửa hàng tiện lợi Trong khoảng 3-4 năm trở lại đây, chuỗi cửa hàng tiện lợi Circle K đã trở thành địa chỉ tụ tập quen thuộc của giới trẻ ở Việt Nam. Gần như không thời điểm nào trong ngày mà các cửa hàng Circle K vắng bóng các bạn trẻ ngồi ăn uống, nói chuyện, hút thuốc, học bài, hay thậm chí là… ngủ. Sang tới Nhật, số lượng cửa hàng tiện lợi sẽ còn nhiều gấp cả chục lần và độ tiện lợi thì cũng nâng lên vài lần. Tuy nhiên, không phải tất cả các cửa hàng tiện lợi đều cho phép bạn ăn uống hay ngồi tám chuyện trong đó. Chỉ có những cửa hàng tiện lợi có thiết kế khu ăn uống riêng biệt thì bạn mới được phép ngồi ăn một cốc mỳ tôm, nhấm nháp ly café. Còn nếu không thấy bất kỳ dấu hiệu tồn tại nào của bàn ghế thì làm ơn hãy ra khỏi cửa hàng để ăn uống nhé, đừng để nhân viên phải ra gãi đầu gãi tai nhắc “Làm ơn đừng ăn uống trong này”, ngại lắm. Thêm vào đó thì cũng không phải tất cả các cửa hàng tiện lợi ở Nhật đều cho phép bạn hút thuốc trước cửa. Nếu họ dựng gạt tàn ở góc thì hãy hút thuốc, còn nếu không thì đừng phì phèo thuốc lá trước cửa các chuỗi cửa hàng tiện lợi nhé, ảnh hưởng tới người già và trẻ nhỏ vì hút thuốc lá thụ động thì mất vui. Không mang những chiếc ô đã ướt vào cửa hàng Sống ở Việt Nam, tôi đã quá quen với việc mỗi khi trời đổ mưa là không chỉ mặt đường ướt nhẹp, mà sàn nhà của những trung tâm thương mại, siêu thị, quán ăn… cũng ướt lép nhép theo. Do hoàn cảnh khách quan nên đa phần người Việt sẽ mang cả ô ướt, thậm chí mặc nguyên áo mưa ướt sũng đi vào siêu thị hoặc trung tâm thương mại. Nhưng sang tới Nhật thì bạn phải đặc biệt chú ý tới những chiếc ô đã ướt của mình nhé. Trước cửa ra vào của gần như tất cả các trung tâm thương mại, siêu thị, quán ăn đều sẽ có những chỗ để túi nilon để bọc chiếc ô của bạn lại. Thường sẽ có 2 loại tủ treo túi nilon để bọc ô. Thô sơ thì chỉ là những chiếc túi nilon bọc ô được treo trên một cái giá để trước cửa. Bạn sẽ tự lấy một chiếc túi rồi tự cho ô vào. Còn hiện đại hơn thì là những chiếc máy cho phép bạn cắm chiếc ô vào rồi rút ra là tự động ô của bạn được bao bọc trong một lớp túi nilon. Trong trường hợp bạn không thể tìm được một chiếc túi nilon để bọc chiếc ô của mình thì cứ chịu khó tìm nhé, kiểu gì cũng sẽ nhìn thấy một thiết bị để lau khô chiếc ô ướt sũng của mình. Cho chiếc ô vào, quay đi quay lại vài lần là chiếc ô sẽ trở nên khô ráo. Đặc biệt vào mùa mưa, người Nhật còn tự trang bị cho mình những chiếc túi chuyên dụng đựng ô gấp . Bạn chỉ cần cho chiếc ô của mình vào trong, lắc vài lần để những sợi microfiber thấm hút toàn bộ nước. Những chiếc túi này ngày càng được khuyến khích sử dụng để giảm thiểu việc sử dụng túi nilon không thân thiện với môi trường. Lúc cởi trần thì… đừng gọi video Chuyện thế này: Mới đây một đồng nghiệp người Nhật của tôi nhận được video call của anh bạn Việt Nam trẻ tuổi hơn, từ Việt Nam gọi sang. Người bạn Việt Nam trước có ở Nhật, nay đã về nước và đôi khi gọi video call để kể về tình hình hiện nay với anh bạn đồng nghiệp của tôi. Anh đồng nghiệp người Nhật của tôi vui mừng nhận cuộc gọi nhưng khi nhìn thấy hình ảnh người bạn Việt Nam trong điện thoại thì ngạc nhiên quá sức. Chả là anh chàng người Việt Nam đang cởi trần gọi điện thoại. Anh bạn Nhật có nhẹ nhàng khuyên “Đừng cởi trần khi gọi điện cho người khác nhé” nhưng anh bạn Việt Nam chắc không để ý, vẫn tươi cười bắt đầu câu chuyện. Hình ảnh người bạn Việt Nam cởi trần gọi video call khiến anh bạn tôi bị… sốc nặng. Với người Nhật hoặc châu u thì tác phong và trang phục là một phần trong nghi lễ xã giao. Ở VN việc vào mùa Hè, việc nam giới có thể thoải mái mặc quần đùi, cởi trần đi ở ngoài đường thì cũng không hẳn là hiếm có. Thêm nữa, các bạn trẻ Việt Nam sống ở Nhật Bản, lúc tụ tập ăn uống với nhau trong phòng mình thì việc ở trần cũng không phải là hiếm có. Nhưng ngoài những nơi như bãi biển hay bể bơi chắc không bao giờ ta thấy cảnh mọi người cởi trần rồi nói chuyện với nhau. Khi gọi video cũng tương tự. Chúng ta hãy lưu ý khi gọi điện với người Nhật thì hãy mặc áo cho đàng hoàng, đừng ở trần mà người đối diện tưởng nhầm mình là… kẻ đang say rượu gọi điện nhé.

Bạn sẽ phải chịu những cái cau mày của người Nhật nếu bước vào nhà mà vứt giày dép lộn xộn, thản nhiên hút thuốc ở bất cứ chỗ nào. Câu chuyện sẽ còn tệ hại hơn cả cái cau mày nếu bạn không biết cách phân loại rác. 【Thạch Long】 Giày dép xin đừng để lộn xộn Hãy thử lục lại trí nhớ xem có đúng là hồi bé đọc Doraemon, mẹ Nobita thường xuyên mắng anh chàng hậu đậu này vì vội vội vàng vàng chạy vào nhà mà không sắp xếp giày dép cho gọn gàng hay không? Tôi cá với bạn là không dưới một lần tình tiết đó xuất hiện trong bộ manga huyền thoại này. Ở Việt Nam, bạn cởi đôi giày ra bước từ ngoài đường vào nhà có thể thoải mái vứt chiếc chân phải ở đằng Đông, chân trái ra đằng Tây, cái hướng mũi vào trong nhà, cái lại hướng mũi ra ngoài cửa. Ôi dào chả ai hơi đâu lại cúi xuống xếp gọn gàng làm gì. Nhưng ở Nhật, bạn sẽ bị coi là vô cùng bất lịch sự nếu bước vào nhà mà mỗi chiếc giày lại nằm một xó khác nhau. Người Nhật có một nguyên tắc bất thành văn là: Khi bước vào nhà, hãy cởi giày và xếp chúng gọn gàng, với phần mũi giày hướng ra ngoài cửa. Tôi cá là sau khi tháo giày bước vào nhà một người Nhật, bạn sẽ thấy đôi dép đi trong nhà của họ được xếp cạnh nhau và mũi dép hướng vào trong nhà. Để làm gì? Để chúng ta có thể xỏ đôi giày, đôi dép một cách thuận tiện mà không cần phải xoay nó lại hoặc xoay người lại. Người Nhật rất ám ảnh chuyện gọn gàng, ngăn nắp nên thôi chúng ta cứ nhập gia tuỳ tục vậy. Ở gần như tất cả các nơi trên đất Nhật bạn sẽ thấy giày dép được người Nhật sắp xếp gọn gàng và theo đúng chiều thế này. Đừng vứt tất cả các loại rác vào một túi Ở Việt Nam, bạn có thể thoải mái tận dụng một cái túi nilon ngoài siêu thị làm túi rác và nhét trăm thứ bà giằn vào đó: nào là thức ăn thừa, vỏ chai lọ, cốc thuỷ tinh vỡ vân vân. Ở Nhật làm thế là phiền to đấy nhé. Ở mỗi tỉnh thành sẽ có sự khác nhau nhưng về cơ bản thì rác ở Nhật sẽ chia làm 4 loại: Rác có thể đốt, rác không thể đốt, rác tái chế và rác cỡ lớn (ví dụ như xe đạp, máy giặt, tivi, tủ lạnh…). Mỗi loại rác này sẽ được đựng trong những túi rác khác nhau và được đổ vào những ngày khác nhau. Tài liệu hướng dẫn phân biệt rác của địa phương Cá biệt với loại rác cỡ lớn như đồ điện tử, xe đạp… nếu tự động vứt ra sẽ không được thu gom. Bạn cần phải liên hệ với cơ quan thu dọn rác ở địa phương, hẹn ngày, giờ. Nếu rác lớn phải mua tem trả tiền, dán vào đồ định vứt rồi mới được thu gom. Tùy nơi mà chi phí để vứt những đồ không quá lớn, ví dụ một chiếc bàn để là quần áo chẳng hạn là từ 200 trở lên. Còn nếu thuê công ty thu gom đến nhà chở đi thì cũng tốn vài nghìn yên. Nên trước khi vứt rác, các bạn hãy tìm hiểu cho kỹ nhé. Thêm một chi tiết đáng chú ý: Nếu như ở Việt Nam, bạn có thể thoải mái vứt túi nilon rác ra gốc cây và nhân viên vệ sinh môi trường sẽ ném nó lên xe rác giúp bạn thì ở Nhật, mỗi căn hộ/khu chung cư sẽ có một địa điểm bỏ rác tuân theo quy chuẩn. Địa điểm đó phải giữ một khoảng cách nhất định với nhà dân và phải được che chắn bằng lưới cẩn thận. Tại sao lại phải che chắn cho rác? Ở Nhật rất nhiều quạ, nên nếu rác không được che chắn kỹ càng, lũ quạ sẽ xé toang đống rác của bạn tìm thức ăn, khiến bao nhiêu thứ bẩn thỉu vương vãi ra khắp nơi. Cạnh nhà tôi có một quán nhậu. Chỉ vì nhân viên quên mất không chặn hòn gạch vào tấm lưới che rác mà chỉ sau vỏn vẹn 20 phút đã bị lũ quạ phá tan tành. Nhân viên phải cặm cụi nhặt từng thứ vương vãi trong phạm vi lên tới 5 mét để bỏ lại vào túi mới. Đừng hút thuốc bừa bãi Ở Việt Nam, những địa điểm cấm hút thuốc được quy định bằng tấm biển “Cấm hút thuốc” treo trên tường. Thật ra thì ở Nhật cũng vậy. Chỉ có điều, xã hội Nhật đã thống nhất một bộ quy tắc ứng xử ràng buộc những người hút thuốc không được (hoặc không nên) nhả khói ở một số địa điểm công cộng. Biển báo khu vực cấm cấm hút thuốc trên đường Nếu vừa đi vừa hút thuốc trên đường phố sẽ bị phạt 2.000 yên (tương đương 400.000 đồng) Theo tôi được biết ở Nhật Bản, quy định “chỉ được hút thuốc ở nơi quy định” đang ngày càng trở nên phổ biến. Ở những tòa nhà lớn thì người ta có thể đặt địa điểm hút thuốc ngay bên trong nhưng đa phần nơi hút thuốc được đặt ở bên ngoài. Việc hút thuốc lá bị cấm ở những địa điểm như bến chờ xe bus, bên trong nhà ga xe điện hoặc trên đường đi… Ở những khu phố buôn bán sầm uất, trung tâm thương mại… nơi có nhiều người qua lại bạn cũng được khuyến khích không nên hút thuốc. Lý do là bạn không có quyền khiến những người không hút thuốc rơi vào trạng thái “hút thuốc thụ động”. Ngoài ra, để phòng tránh tình trạng bị hút thuốc thụ động (tức là hít phải khói thuốc lá), từ tháng 4/2020, luật bảo vệ sức khỏe đã được sửa đổi một phần. Theo luật này, hút thuốc hay không, không còn là “cách cư xử” nữa mà đã trở thành “quy định” . Về nguyên tắc các nhà hàng phải cấm hút thuốc và phải quy định nơi hút thuốc trong cửa hàng. Tùy quy mô của cửa hàng hoặc chính quyền địa phương mà việc xử lý có khác nhau nhưng nếu phát hiện ra sai phạm, có thể bị phạt tối đa là 500.000 yên (tương đương với khoảng trên 100 triệu đồng). Nước Nhật, nơi các bạn đang làm việc và học tập, những nơi được phép hút thuốc đang ngày càng ít đi. Kinh nghiệm của cá nhân tôi là ở những khu phố đông khách du lịch, trong đền/chùa hoặc trung tâm thương mại lớn kiểu gì cũng sẽ có những phòng hoặc khu vực cho phép hút thuốc. Đừng ngại hỏi người dân ở đó và hút thuốc đúng nơi quy định bạn nhé. Một địa điểm hút thuốc tại cơ quan

Bạn có thể gặp chút rắc rối ngoài ý muốn nếu chụp ảnh bằng điện thoại mà không phát ra tiếng “tách” hoặc tự tiện bắt chuyện với một cô/cậu học sinh nào đó ở Nhật… Chụp ảnh trong im lặng Ở Việt Nam, bạn thích để điện thoại phát ra tiếng “tách” khi chụp ảnh hay thích nó tuyệt đối yên tĩnh là quyền của bạn, và thực tế thì cũng chẳng ai quan tâm. Tuy nhiên, ở Nhật, sẽ có người quan tâm nếu bạn chụp một tấm ảnh mà chiếc dế yêu của bạn chẳng phát ra âm thanh gì. Một vài người từng mua Iphone ở Nhật đều sẽ bất ngờ khi bạn không thể tắt được âm thanh khi chụp ảnh. Tại sao lại như vậy? Bắt đầu từ năm 2001, để đối phó với việc chụp ảnh trộm, các công ty điện thoại di động ở Nhật Bản đã tự áp dụng quy định điện thoại buộc phải phát ra âm thanh khi chụp ảnh và sau đó các nhà sản xuất điện thoại đã đi theo quy định này. Evacomics Nguyên nhân là vào năm 2000, có một nhân vật đình đám trong giới nghệ sĩ, dùng điện thoại chụp lén dưới váy của 1 phụ nữ đi thang cuốn tại 1 nhà ga ở Tokyo, bị phát hiện và bị thông báo cho cảnh sát. Sau đó nhân vật này bị truy tố về tội Vi phạm Sắc lệnh chống Hành vi gây phiền toái của thủ đô Tokyo. Sau sự việc này, 1 công ty điện thoại di động của Nhật đã quyết định chỉ để chế độ chụp ảnh phát ra tiếng. Dần dà, các công ty khác cũng áp dụng theo. Cũng chính vì vậy để ngăn hành vi thiếu đạo đức này, ngoài việc dán các cảnh báo ở ga tàu thì các nhà mạng ở Nhật khi bán điện thoại cũng sẽ khóa luôn chức năng tắt tiếng chụp ảnh. Vì vậy nếu bạn mua điện thoại ở Nhật thì không thể thay đổi được chức năng im lặng khi chụp ảnh. Ngoài ra, tại một số nơi cấm chụp ảnh như viện bảo tàng, shop thời trang thì việc chiếc điện thoại phát ra âm thanh cũng sẽ ngăn cản được hiện tượng chụp trộm các tác phẩm trong bảo tàng hoặc sản phẩm trong cửa hàng. Tuy nhiên cũng vẫn có những người cài đặt ứng dụng chụp ảnh không phát ra âm thanh để thử chụp trộm. Đừng tự ý bắt chuyện với học sinh Đây là một câu chuyện có thật: Năm ngoái, bạn tôi mời mẹ (từ giờ gọi là cô A) sang Nhật vừa để du lịch, vừa tiện giúp cô ấy trông em bé. Trước khi sang Nhật, cô A có trải qua một lớp học tiếng Nhật giao tiếp nên cũng bặp bẹ nói được dăm ba câu xã giao. Vào một ngày đẹp trời, cô A đang đi dạo tập thể dục thì gặp một nhóm học sinh cấp 1 đang tan học. Ở Việt Nam, dăm ba câu hỏi xã giao như: “Cháu học lớp mấy, trường nào”, “Nhà cháu ở đâu”… hoàn toàn vô hại. Người hỏi thật ra cũng chẳng quan tâm cho lắm đến câu trả lời. Giữ nguyên thói quen đó, cô A rất hồn nhiên hỏi một cậu bé Nhật đang đứng trước cổng trường những câu tương tự. Chú bé bỗng dưng thay đổi sắc mặt, vội vã chạy vào trường… mách thầy giáo về việc đột nhiên có người lạ tiếp cận. Thầy giáo vội vàng chạy ra cổng trường tra hỏi, chất vấn cô A cả nửa tiếng, thậm chí còn định báo cảnh sát. Ở Nhật là vậy các bạn ạ. Học sinh đi học thậm chí còn phải báo cáo cả quãng đường đi và về cho nhà trường quản lý nên có bất kỳ điều gì khác thường xảy ra sẽ gây ra vô số phiền hà không đáng có. Trước kia, Nhật Bản không đến mức thận trọng như vậy nhưng đã từng xảy ra việc học sinh trên đường đi học bị bắt cóc hoặc bị lạm dụng tình dục khiến cho các bậc phụ huynh nâng cao ý thức tự bảo vệ do lo ngại khả năng bảo vệ trẻ em của cộng đồng địa phương bị giảm đi. Đặc biệt là trong giai đoạn từ năm 1988 đến 1989, đã xảy ra vụ án 4 bé gái ở Tokyo và Saitama bị bắt cóc và sau đó bị giết hại (kẻ gây ra tội ác là nam giới, sau đó bị bắt và phải chịu án tử hình). Việc này ảnh hưởng lớn tới câu chuyện nói trên. Ngoài ra thì cá tính chung của người Nhật cũng khá rụt rè. Người Nhật rất đề cao quyền riêng tư nên hiếm khi chủ động bắt chuyện hoặc ngỏ ý giúp đỡ người lạ. Một cô bạn người Mỹ của tôi kể rằng, cô phải di chuyển ở nhà ga xe điện với 2 chiếc vali lớn nhưng không có người Nhật nào chủ động giúp đỡ. Tuy nhiên, khi cô ngỏ ý nhờ giúp đỡ thì một người đàn ông Nhật đi ngang qua lại cực kỳ nhiệt tình. Nhiều người cho rằng “người Nhật lạnh lùng”, nhưng thực tế, có nhiều người Nhật rất nhiệt tình giúp đỡ du học sinh, thực tập sinh kỹ năng đang học tập và làm việc tại Nhật. Còn tại sao họ không thể hiện được nhiệt tình hơn, thì đó là văn hóa và tinh thần của người Nhật. Cho tiền người vô gia cư Ở Việt Nam, bạn tình cờ gặp một người vô gia cư trên đường. Lòng trắc ẩn nổi lên, bạn giúp đỡ bằng cách cho họ tiền, quần áo. Tốt thôi, bạn thậm chí có thể nổi tiếng nếu ai đó tình cờ ghi lại câu chuyện và đăng lên mấy trang Facebook có đông người theo dõi. Nhưng ở Nhật, chưa chắc gì người vô gia cư đã thật sự cần sự giúp đỡ của bạn đâu nhé. Ở Nhật, đa phần người vô gia cư sẽ cố gắng tự làm một việc gì đó, như đi nhặt ống bơ, chai nhựa để bán, lấy tiền sinh sống, hoặc sống bằng sự hỗ trợ của các tổ chức về đồ ăn, nhu yếu phẩm. Trên trang reddit, một người đàn ông Úc từng chia sẻ việc anh ta bị người vô gia cư từ chối khi định cho họ chút tiền bố thí. Câu hỏi của anh này nhận được rất nhiều trả lời từ chính người Nhật. Đa phần khuyên anh bạn Úc rằng, nếu muốn giúp đỡ họ thì hãy làm một cách có tổ chức. Xin phép chính quyền, tạo ra một địa điểm phát đồ ăn, nhu yếu phẩm. Người Nhật muốn tạo ra công bằng xã hội và người vô gia cư cũng không phải là ngoại lệ. Nếu bạn chỉ giúp đỡ đơn lẻ một người thì những người khác sẽ ra sao? Chẳng có gì lằng nhằng ở đây cả. Đó đơn giản là tác phong của người Nhật thôi. Thạch Long

Bạn đừng mong có thể sạc thêm chút pin điện thoại ở quán café, khi qua đường phải nhìn hai bên cẩn thận thấy không có xe ô tô chạy tới mới sang đường và đừng thử đồ nếu chưa hỏi nhân viên! Sạc pin? Đừng hy vọng ở quán café Vào một ngày trời thu Hà Nội, bạn thong dong đi dạo quanh phố đi bộ Hồ Gươm rồi chợt nhận ra điện thoại sắp hết pin. Chuyện quá đơn giản ở Việt Nam: bạn cứ chạy đại vào một quán café nào đó, gọi một ly nước, tranh thủ nghỉ ngơi và cắm nhờ cái sạc pin. Tuy nhiên, chuyện tưởng như rất đơn giản này lại không hề đơn giản ở Nhật đâu nhé. Rất nhiều bạn Việt Nam và cả quốc tế tỏ ra ngỡ ngàng khi vô số quán café ở Nhật không cho phép bạn cắm sạc pin. Họ dán hẳn thông báo bằng cả tiếng Nhật lẫn tiếng Anh về việc: “Không được sử dụng ổ cắm điện”. Chủ đề này đã từng được thảo luận cực kỳ sôi nổi trên Quora và TripAdvisor sau khi một anh chàng người Mỹ bị từ chối sạc pin trong quán café ở Tokyo và tỏ ra vô cùng khó chịu vì điều đó.  Không hiếm gặp những thông báo thế này ở các địa điểm công cộng tại Nhật Lý giải rất đơn giản: Ổ cắm của quán café hay các cửa hàng tiện lợi thuộc quyền sở hữu của người chủ, không phải của bạn. Người Nhật rất rõ ràng chuyện này. Vậy nên Nhật Bản mới rộ lên dịch vụ cho thuê… sạc pin di động ở các cửa hàng tiện lợi hoặc bạn phải sử dụng dịch vụ ở một số cửa hàng cho phép sạc pin như quán café Starbucks, siêu thị Donkihote, quán café internet.  Muốn qua đường hãy đi ở vạch ngựa vằn Đây là một câu chuyện hoàn toàn có thật: Chị họ tôi sống bên Nhật tính đến nay đã 15 năm. Mới đây, chị đưa 2 cậu con trai về Việt Nam chơi và đã phải trải qua một phen hồn bay phách lạc, khi chứng kiến cậu con trai lớn suýt nữa thì bị ô tô tải đâm.  Hóa ra chàng ta thấy đèn xanh cho người đi bộ đã bật sáng và cứ thế thong dong qua đường trên vạch ngựa vằn ở ngã tư. Một chiếc ô tô phóng tới, cậu ta đinh ninh rằng xe sẽ dừng lại nhường đường cho người đi bộ. Nhưng chiếc xe không những không giảm tốc mà còn bóp còi inh ỏi, hùng hổ lao về phía trước suýt nữa thì tông trúng cậu cháu của tôi. Muốn qua đường ở Nhật hãy sử dụng vạch ngựa vằn Ở Việt Nam, nhận thức của một bộ phận lái xe về quyền lợi của người đi bộ còn hạn chế. Nhưng ở Nhật, người đi bộ lại chính là đối tượng… quyền lực nhất trên đường. Một khi đèn xanh dành cho người đi bộ đã bật sáng, bạn có thể điềm nhiên qua đường trong sự nhường nhịn tuyệt đối của các phương tiện khác. Ngay cả một chiếc xe được phép rẽ trái hay rẽ phải khi đèn xanh cho phép người qua đường thì cũng phải dừng lại khi có người đi bộ đang băng qua vạch ngựa vằn, chờ đến khi người đi bộ thật sự an toàn mới dám lăn bánh. Ở Nhật Bản, khi học lấy bằng lái xe, học viên được hướng dẫn triệt để về “Quy định ưu tiên người đi bộ”. Vạch ngựa vằn ở những ngã tư bình thường cho phép người đi bộ và xe đạp cùng đi qua. Tuy nhiên, ở Nhật Bản còn có một kiểu vạch ngựa vằn ở những ngã tư, ngã năm được gọi là scramble crossing – nơi mà khi đèn xanh bật sáng tất cả mọi người ở các bên đều có thể qua đường cùng một lúc. Ví dụ như ngã tư huyền thoại Shibuya. Theo ước tính của bộ giao thông Nhật thì ngã tư Shibuya có thể chứng kiến… 3.000 người qua đường cùng một lúc. Ở những nơi qua đường kiểu này, cả người đi xe đạp cũng phải xuống xe dẫn qua đường chứ không được đi như ở những nơi có vạch ngựa vằn bình thường khác. Vì vậy nếu đang đi xe đạp, hãy xuống dắt xe bạn nhé. Vì người đi bộ có quyền lực rất lớn nên chúng ta hãy đàng hoàng qua đường trên vạch ngựa vằn nhé. Tuy nhiên ngay cả khi đèn xanh cho phép qua đường thì chúng ta vẫn cần phải thận trọng. Trẻ em Nhật khi còn ở tiểu học luôn được dạy rằng “Trước khi qua đường, phải nhìn trái, nhìn phải, xác nhận không có xe ô tô thì vừa giơ 1 tay lên vừa qua đường”.  Có lẽ chính vì cả người lái xe và người đi bộ đều được giáo dục kỹ về quy định an toàn nên tai nạn giao thông ở Nhật khá thấp. Đừng thử đồ nếu chưa hỏi nhân viên Đa phần các shop thời trang ở Việt Nam cho phép bạn thử đồ thoải mái mà không cần phải báo cho nhân viên mỗi lần mang đồ vào thử. Nhưng ở Nhật, bạn nên báo cho nhân viên nếu cần thử đồ. Có 2 nguyên nhân tại sao bạn nên làm việc này. Thứ nhất, để nhân viên shop kiểm soát số lượng đồ bạn mang vào phòng thử. Thứ hai, liên quan tới dịch vụ của Nhật: Người Nhật muốn mang tới cho bạn sự phục vụ tốt nhất có thể nên hãy tận hưởng nó. Thường ở trước cửa vào khu thử quần áo sẽ có ít nhất một nhân viên đứng đó, hỏi số lượng bạn mang vào thử, hướng dẫn bạn vào phòng thử. Rồi khi bạn đã vào phòng thử, họ giúp bạn xếp lại đôi giày ngay ngắn, đứng chờ để đổi size cho bạn hoặc có thêm bất kỳ tư vấn cá nhân nào. Hãy tận hưởng niềm vui của một thượng đế các bạn nhé.